In de buurt van mijn ouderlijk huis was een moeder die soms schreeuwde tegen haar kinderen. Mijn moeder deed dat niet. Ze was echt wel eens boos, maar een schreeuwende moeder vond ik een vreemd fenomeen. Wie doet dat nu tegen zijn eigen kinderen?
Nu ik zelf moeder ben van een jong gezin denk ik wel eens beschaamd terug aan die boze moeder. Want soms schreeuw ik ook. Onbeheerst boos kan ik worden. Niet elke dag, gelukkig. En ik ben dat natuurlijk ook nooit van plan. Ik denk niet ‘s morgens als ik wakker wordt: laat ik vandaag eens flink uit mijn slof schieten tegen de kinderen. Maar het gebeurt wel. Dat geeft me een heel naar gevoel. En ik vraag me soms af: Hoe erg is het? Kan ik me er niet gewoon bij neerleggen dat ik soms ontzettend kwaad wordt en het daarna weer goedmaak? Wat zou ik anders kunnen doen?
Om te beginnen maar eens de vraag aan jou. Ik waardeer het als je hem eerlijk beantwoordt. Hoewel ik natuurlijk het risico loop dat ik toch ongeveer de enige wel-eens-vreselijk-boze-moeder blijk te zijn. Maar dan weet ik dat ook weer.
Redenen voor boosheid
Het is behoorlijk verootmoedigend dat ik in oktober 2017 ook eens over boosheid schreef, en dat ik het nu weer doe. We hadden toen een preek gehoord over de boosheid van de Heere Jezus ten opzichte van de Farizeeërs, waarover je leest in Markus 3: 5. Voor mij was het een eye-opener dat Matthew Henry in zijn verklaring bij deze tekst schrijft: Er is maar één reden om boos te zijn zonder zonde te doen en dat is boosheid om de zonde.
Wat de reden voor mijn boosheid is? Dat kan van alles zijn. Bijvoorbeeld als de kinderen (weer) ruzie maken. Als ze een bende maken van de enige ruimte die ik flink had opgeruimd vandaag. Als ze in mijn ogen te veel zeuren over snoepjes, koekjes of schermtijd. Als mijn peuter geen háp wil eten van de maaltijd die ik heb klaargemaakt. Kortom: heel vaak ben ik niet boos om de zonde die mijn kinderen doen, maar omdat er iets gebeurt dat ik vervelend of lastig vind.
Veiligheid en boosheid
Eén van de belangrijkste basisbehoeften van elk mens, en zeker van een kind, is veiligheid. Jim and Lynne Jackson, oprichters van de Amerikaanse opvoedorganisatie Connected Families zeggen daarover: ‘Veiligheid is het gevoel van kinderen dat jij als ouder te vertrouwen bent: enerzijds als meelevende gids en anderzijds als krachtige beschermer van wat God het beste voor hen vindt’. Met andere woorden: een veilige moeder is een moeder die te vertrouwen is op gezellige momenten, maar ook op momenten dat kinderen zich misdragen.
Ik vind het mooi dat ze het begrip ‘te vertrouwen zijn’ gebruiken. Het laat zien dat je niet altijd lief hoeft te zijn als moeder. Je hoeft verkeerd gedrag niet toe te dekken met de mantel der liefde. Je mag duidelijk zijn, dat moet zelfs. Maar in het onvoorspelbare van plotselinge woede zit onveiligheid. Iemand die ineens heel erg kwaad kan worden is niet te vertrouwen, vinden wij ook. Daarom is het zo mooi als we als moeder te vertrouwen zijn. Ook als kinderen iets doen wat niet goed is, iets opbiechten wat verkeerd gegaan is, zich vreselijk misdragen, of gewoon voortdurend een beetje ’emmeren’. Als we te vertrouwen zijn, dan leren we onze eigen emoties zo in de hand te houden dat we onze kinderen niet kwetsen, maar hen iets kunnen leren. Want kinderen kunnen pas echt leren als ze zich veilig voelen.
Wat gebeurt er met een kind als mama onbeheerst boos wordt?
Emoties zijn besmettelijk. Als je op een begrafenis bent van de moeder van een collega, kun je zomaar mee gaan huilen terwijl je de persoon niet eens gekend hebt. Als iemand schaterlacht, moet je wel mee lachen. En als je iemand glimlachend aanspreekt, kijkt hij al snel vriendelijk terug. Dit is een prachtige functie van onze hersenen die ons bijvoorbeeld helpt om de hechting met onze kinderen stevig en sterk te laten worden. Maar andersom werkt het ook: als mama boos wordt op haar kinderen, wekt dat boosheid op bij hen. En dat maakt mama’s boosheid weer erger. Dat effect kan de opvoedingssituatie zomaar laten ontsporen in wederzijds geschreeuw. Een kalm gezicht, een kalme toon en kalme lichaamshouding zijn óók besmettelijk richting een kind dat boos is.
Onze hersens zijn zo gemaakt dat er bij gevaar een reactie op gang komt die ons helpt onszelf te beschermen. Dat wordt de vecht-of-vluchtreactie genoemd. Ons lichaam maakt grote hoeveelheden adrenaline aan, de bloeddruk en hartslag gaan omhoog, spieren worden gespannen en zintuigen staan op scherp. Dat gebeurt er als iemand flink boos op je wordt. Je lichaam maakt zich letterlijk klaar om te vechten of te vluchten. Luisteren naar wat een ander te zeggen heeft? Uitgebreide woordenschat gebruiken? Probleem oplossend vermogen inzetten? Inlevingsvermogen in de ander? Daar is allemaal geen ruimte voor. De stresshormonen van onze kinderen zorgen ervoor dat we helemaal geen vat meer op hen hebben als we flink uit de slof schieten.
Hoe dan?
‘Goed, ik ben overtuigd’, denk je nu misschien. ‘Wóest zijn op mijn kinderen, flink kwaad worden, of hevig uit mijn slof schieten moet ik zien te voorkomen. Want mijn emoties zijn besmettelijk en mijn boosheid roept een vecht-of-vluchtreactie op bij mijn kinderen waardoor ze helemaal niet meer rustig kunnen denken. Bovendien kan ik mijn kinderen flink kwetsen met mijn boze woorden. Maar hoé moet ik het dan anders doen? Het overkomt me gewoon’. De Jacksons hebben daar drie belangrijke woorden voor: Langzaam, Laag en Luisteren (in het Engels klinkt dat beter: Slow, Low and Listen). Als je in een situatie zit waarin je je boosheid voelt aankomen, of waarvan je weet dat je snel boos kan worden als het nog even doorgaat, kun je proberen die drie tools te gebruiken:
- Langzaam betekent letterlijk langzaam praten in plaats van je snelle, hevige stemgebruik dat raakt aan kwaadheid. Het kan ook helpen om bewust langzaam te ademen, of een pauze in te lassen voor je antwoord geeft. Je kent het wel: even tot 10 tellen. Langzaam zijn geeft je ook de tijd voor een gebed: ‘Heere, help me alstublieft’. Of: ‘Heere, wilt U me laten zien wat hier de mogelijkheid is om mijn kinderen iets te leren over U?’
- Laag heeft betrekking op je lichaamshouding. Als je kinderen jonger zijn dan 12 is de kans groot dat ze minder lang zijn dan jij. Als we boos zijn hebben we de neiging hoog boven kinderen uit te torenen en heftige hand- of armbewegingen te maken. Als je wil voorkomen dat je erg boos wordt, kan het helpen om je lichaamshouding laag te laten zijn. Als ik wil dat onze kinderen zich veilig voelen, moet ik niet intimiderend overkomen door mijn lichaamshouding. Ga door je knieën. Hurk voor je kind neer. Ga samen op de bank zitten of desnoods op de grond of trek je kind op schoot. De kans dat je dan onbeheerst boos wordt is een stuk kleiner.
- Luisteren is een woord dat voor zich spreekt, maar soms best moeilijk in de praktijk te brengen is. Want wat wil ik doen als ik zie dat mijn kinderen ongehoorzaam zijn? Praten! Schreeuwen misschien wel! Maar wat zou het goed zijn als we beginnen met luisteren, door een vraag te stellen. Op een kalme toon: ‘hmm, wat is hier aan de hand’? Of bij ruzie: ‘hebben jullie misschien hulp nodig om het op te lossen’? Luisteren betekent ook bidden om hulp en wijsheid en die hulp en wijsheid ook werkelijk van de Heere verwachten.
Deze manier van omgaan met ongewenst gedrag doet mij denken aan Gods handleiding voor omgaan met boosheid, waarover we lezen in Jakobus 1: 19 en 20: Zo dan, mijn geliefde broeders, een iegelijk mens zij ras om te horen, traag om te spreken, traag tot toorn; Want de toorn des mans werkt Gods gerechtigheid niet. Misschien moet ik die tekst maar eens op mijn prikbord hangen. Want lees ik het hier niet? Wees langzaam, luister.
Langzaam, laag en luisteren: ik wil wel proberen. Zal het in één keer goed gaan? Ik ben bang van niet. Maar elke keer dat we het verkeerd aanpakken en dat te laat bemerken kunnen we het opnieuw doen. Zeg het gewoon tegen je kinderen: ‘Sorry, dat ging niet goed. Kunnen we het even opnieuw doen’? En reageer dan wél door langzaam, laag en luisterend te zijn.
Wat denk jij? Zou het jou kunnen helpen in situaties waarin je gemakkelijk (erg) boos wordt?
–
Moedig Elise , om je zo kwetsbaar op te stellen !
Gezien de vele reactie s op dit artikel leeft dit onderwerp blijkbaar bij veel moeders ( zo ook bij mij!)
Ik volg je al een lange tijd ( heb je boek gelezen ) en verbaas me hoe jij telkens weer op een eerlijke , en vooral bijbelse manier onderwerpen aan durft te snijden die gevoelig liggen of vaak niet uitgesproken durven worden .
Daar is behoefte aan !
Het is helpend om te beseffen dat een stukje imperfectie je niet altijd een schuldgevoel op hoeft te leveren .
Er staat niet voor niets dat kinderen ook geduld met de zwakheden en gebreken van de ouders moeten hebben .
Maar dit mag tegelijkertijd nooit een excuus zijn .
Veel van je artikelen ( als ik het zo inschat ) zijn gebaseerd op de categorie baby/ peuter/ kleuter
Zelf heb ik inmiddels ook al te maken met pubers/ jong volwassenen
Dan speelt er weer andere problematiek .
Ook daar zou een helpende hand en verhelderende blik fijn zijn .
Panelleden met de categorie pubers / jongvolwassenen een idee??
Hartelijke groet ,
.
Mooi blog. Goed ook om zo ‘aan de slag’ te gaan. Je zoekt toch manieren om minder (vaak) boos te zijn tegen je kinderen. Omdat de Heere Jezus ook zachtmoedig was. Niet zacht, maar zachtmoedig. Wat ik wel altijd vindt wringen is de ‘maakbaarheid’ van zoiets. Wáár zit dan de grens met afhankelijkheid? Wanneer doe je dit in afhankelijkheid, het wordt zo snel een ‘hoge lat’ die we wel eens even kunnen bereiken. Zoals Tedd Tripp ook schrijft: kijk uit dat je kinderen niet gaan denken dat ze door ‘nog harder werken’ de hoge eis van God naar perfectie wel kunnen bereiken. Dan heb je geen genade meer nodig.
Maar: het is zeker ook heus een helpende manier denk ik!
Ha Nelleke,
Het is een terechte vraag die je stelt. Maar… geldt dat eigenlijk niet voor alle dingen in ons leven, dat de Heere enerzijds vraagt om het goede te doen, en dat we tegelijk merken dat we dat niet kúnnen en helemaal afhankelijk zijn van Hem? Ik denk dat je hier geen tegenstelling van moet maken, maar dat handvatten, leermomenten, en theorieën mag gebruiken in afhankelijkheid van de Heere. Ik begrijp wel je aarzeling. Maar ik denk dat het gevaar eerder schuilt in het gevoel het wel zelf te kunnen (of je daar nu handvatten bij gebruikt of niet) waar we allemaal zo snel vatbaar voor zijn. We hebben een afhankelijk hart nodig… en dat is nu juist zo moeilijk voor mensen die hun autonomie zo belangrijk vinden. Terwijl bij de Heere álles te vinden is.
Groet!
Bedankt joh, voor je antwoord! Dat leert mij ook veel. In afhankelijkheid..
Vindt het altijd lastig. Ik leer erg veel van handvatten en kan er ook erg enthousiast over zijn. En teveel van verwachten! Voor mijn idee staat het dan een soort ‘schuldbelijden’ in de weg. Of leven van genade ofzo. Het lijkt alsof je met die handvatten dan ‘zelf’ het wel even in orde maakt. In plaats van dat ik genade moet ontvangen om iets zachtmoedigers te doen dan ik eigenlijk wilde.
Hartelijke groet!
Eens met Jose, dit soort thema´s zijn goed, begrijp me niet verkeerd. Maar ik merk dat veel moeders hierdoor ook verstijven en in een soort ik-doe-het-niet-goed-modus. Als je merkt dat je elke dag staat te schreeuwen is enige zelfreflectie niet onnodig. Maar ja, we zijn nou eenmaal mensen, die ons geduld wel eens verliezen. Is dat zo erg? Lopen onze kinderen daar schade van op? Kinderen leren daar ook gewone menselijke emoties van. In mijn ouderlijk huis werden emoties soms vermeden, ook niet perse wenselijk. Je doet je dan anders voor dan je je voelt. Kinderen mogen best merken dat de maat vol is en dat dat iets met je doet. Gelukkig kunnen we op elk moment van de dag weer besluiten het anders aan te pakken. Succes moeders! Geduld komt van God, en niet uit ons zelf.
Ha Jo,
Het laatste dat ik wil is die ik-doe-het-niet-goed modus versterken, als het gevoel op IK blijft liggen. Maar met die wetenschap ‘ik doe het niet goed’ mogen we naar de Heere gaan en Hem onze zonde belijden. Want ja, ik denk wel dat onbeheerste boosheid (vaak) zonde is en ik denk ook dat dat inderdaad iets met kinderen kan doen. Volwassen leren omgaan met je eigen emoties is wat anders dan emoties vermijden. Maar het is en blijft best ingewikkeld, vind ik ook. Wat is het dan goed dat we mogen weten: de Heere is mij een Helper!
Groetjes!
Fijn en mooi stukje! Zelf heb ik ervaren als er inderdaad meer stress is en vermoeidheod de kans ook veel groter is om te gaan schreeuwen. Zie nu achteraf na mijn burnout dat ik dat inderdaad te veel deed. Gelukkig nu veel minder( bijna nooit) voor mij is het nu ook een bewustwording om een stapje rustiger aan te doen!
Bovenal dat stukje eerlijkheid naar de kinderen toe vind ik persoonlijk heel belangrijk!
Bedankt voor je openheid!
Zou een van de grootste redenen van (onbeheerste) boosheid geen stress zijn? Ik zie het zo vaak om mij heen, op de fiets van en naar school, in de supermarkt, dat er boos wordt gedaan tegen kinderen, doordat de moeders gestresst zijn…
En gebrek aan duidelijkheid/ consequent zijn. Als je op vaste tijden drinkt met wat lekkers erbij, als je vaste tijden hanteert voor schermtijd, dan wordt er ook minder gezeurd en hoef je als moeder ook minder te mopperen. Die rust, reinheid, regelmaat van vroeger zijn zo gek nog niet;)
Stress en zeker ook vermoeidheid (gebroken nachten…) spelen echt een belangrijke rol denk ik, Janneke. En de hele dag je kinderen om je heen hebben, veel prikkels, weinig tijd voor jezelf hebben, zijn allemaal oorzaken die kunnen meespelen in (veel) boze uitbarstingen. Maar het is ook een stukje karakter. De ene moeder is sneller boos dan de ander, ook al zouden alle omstandigheden hetzelfde zijn. En ook consequent zijn gaat de ene moeder veel meer ‘natuurlijk’ af dan de ander. Dat rust en duidelijkheid goed doen geloof ik zeker! Maar het zal niet in elk gezin op dezelfde manier werken.
Groetjes!
Dank allereerst voor je kwetsbaarheid! Goed voorbeeld
Ik ben het helemaal eens met de inhoud, alleen ook hierin moeten we als ouders niet doorschieten in het perfect willen doen. Voor kinderen is het goed om te leren dat wij ook mens zijn en is een keer (onterecht) uit je slof kunt schieten. Als je hierna maar wel eerlijk je excuses aanbiedt en uitleg geeft dat je bijv veel aan je hoofd had maar het alsnog niet goed was hoe je reageerde en vraag of het weer goed is tussen jou en je kind. Zo leert een kind ook omgaan met eigen imperfectie
Verder past hierbij de methodiek ‘geweldloos verzet’ echt een aanrader!
Enerzijds ben ik het met je eens, José! Doorschieten is nooit goed. Maar is het echt goed voor kinderen om van hun moeder te leren dat mensen uit hun slof kunnen schieten? Missen ze iets als je als moeder niet onbeheerst boos bent? Waag ik te betwijfelen! Van onze kinderen willen we ook graag dat ze leren om iets niet meer te doen, in plaats van alleen elke keer weer sorry zeggen. Toch? Ik weet dat de praktijk weerbarstig is, zowel voor onszelf als voor onze kinderen, maar dat mag ons dan elke keer weer bij de Heere God brengen. Daarin voelen we onze afhankelijkheid van Hem!
Groet! Elise
Ik begrijp je gevoel wel José. Ik ben ook wel eens onbeheerst boos. Toch heb ik vaak het voorbeeld van mn vader voor ogen. Hij schiet/schoot bijna nooit onbeheerst uit zn slof. Zo wil ik ook zijn voor mn kinderen. Zonder dat ik daarbij de illusie heb dat het perfect wordt. En als ik soms toch eens op dat punt kom, dan ga ik daarna keihard onderuit en weet ik weer; het is toch ook genade. En inderdaad, ik heb geleerd dat stress en vermoeidheid een grote trigger zijn. Daar moet en kan ik aan werken. En ik merk ook dat je inderdaad jezelf daarin kunt trainen. Net zoals je kinderen dat probeert te leren. Wat ik vooral wil aangeven is dat een goed voorbeeld je juist kan helpen om ook zo te worden. Verder vind ik dit stukje ook ontzettend eerlijk en herkenbaar.
Dankjewel voor je eerlijkheid! Ik wordt soms zo ‘moe’ van mezelf als ik voor de zoveelste keer uit mijn slof schiet: een gevoel van falen als moeder, want zo wil ik het niet!
Bedankt voor je langzaam-laag-luisteren tip en toepasselijke bijbeltekst erbij.
Morgen weer een nieuwe kans..
Ja… morgen weer een nieuwe kans. Dat vind ik zo mooi. Onze taken als moeder zijn soms elke dag hetzelfde. Maar dat maakt ook dat we elke dag weer een nieuwe kans krijgen. Omdat Zijn trouw elke dag nieuw is!
Ik vind je wel zo eerlijk hè! Dat waardeer ik enorm in je.
Tot mijn schaamte schreeuw ik ook, en wat voel je je daar toch schuldig over!
Bedankt voor je openhartige blog!
Dankjewel. Op zulke momenten vind ik het ook zo moeilijk om de rust te vinden om ‘t in Gods hand te leggen! Ik denk dat deze tips mij wel kunnen helpen.
Nu zeggen mn jongens: ‘ja, u zegt wel sorry, maar u doet t later toch weer’. Ik hoop ze op een dag kunnen opmerken dat er toch iets veranderd is.
Ai, dat voel je wel even, Herma, als je kinderen dat zeggen! We blijven onze zonden en gebreken houden, maar we mogen wel met Gods hulp proberen daartegen te strijden. Veel zegen gewenst!
Dankje, Anne. Ik hoop gewoon dat het anderen een beetje helpt om even achter onze voordeur te kijken. Daar is het niet perfect. Helaas! Maar laten we er met z’n allen niet moedeloos bij worden, maar in afhankelijk van de Heere elke dag weer ons inzetten voor ons gezin, in dienst van Hem. Met het gebed om Zijn zegen!
Dankjewel. Hier ga ik proberen mee aan de slag te gaan. Wat fijn zo’n eerlijk artikel.
Mooi stukje. Bedankt voor de nieuwe inzichten. Ik ben een aanstaande moeder en nieuw op deze website. Ik vind veel leerstof in de artikelen waar ik dankbaar voor ben.
Ha Jacolien, wat mooi dat je je eerste kindje mag verwachten! Ik wens je van harte Gods zegen toe, in het mooie beroep dat mama heet!
Een leerzaam stukje. Vaak denk je dat je de enige bent die hier mee worstelt. Ik wil niet boos worden maar het gebeurd gewoon. Nadien voel je je erg schuldig. We gaan het proberen;-)
Tja, en als je denkt dat je de enige bent, dan praat je er ook niet graag met anderen over. Terwijl een stukje openheid nu juist zo kan helpen, om elkaar te steunen en van elkaar te leren. Vandaar de poll. Je ziet het, je bent niet alleen! Groet, Elise
Dankjewel!
Dit blogartikel kunnen we hier wel gebruiken