Ik ontmoette haar een poosje geleden. Haar was groot onrecht aangedaan. Er waren lelijke roddels over haar verspreid die niets met háár te maken hadden maar veel meer iets zeiden over degene die dacht deze informatie te moeten delen. Helaas was het gevolg dat zij in een kwaad daglicht kwam te staan. Ze was diep gekwetst. De pijn was in haar ogen te zien, toen ze zei: “Ik voel me zo te kort schieten. Ik weet dat ik er genoeg aan moet hebben dat de Heere weet hoe het zit, maar ik voel me boos. Teleurgesteld. En ik moet zo dealen met een stem in me die zegt dat ik er vast zelf aanleiding toe heb gegeven.”

Haar woorden raakten mij. Niet zozeer dat ze zich boos voelde. Of (nog) niet wilde vergeven. Maar wel dat zij, die zoveel pijn had meegemaakt, zichzelf nog een keer strafte door de schuld bij zichzelf te zoeken én zelfverwijten te maken.

Wat zou ze gezegd hebben tegen een vriendin, of tegen haar tienerdochter die hetzelfde had meegemaakt? Zou ze dan dezelfde verwijten gemaakt hebben? Of zou ze haar dochter een dikke knuffel hebben gegeven? Zou ze haar vriendin erkenning geven voor de pijn die ze nu mee moest maken? En zou ze bemoedigende woorden spreken, om haar te troosten in deze situatie?

Zelfkritiek

Dit blogartikel is voor al die vrouwen die zo kritisch op zichzelf kunnen zijn. Ik realiseer me dat ik me daarmee op glad ijs begeef. Er is een groep mensen bij wie het lijkt dat zelfkritiek niet in hun woordenboek voortkomt. Ze vinden dat ze naar zichzelf moeten luisteren, datgene moeten doen waar ze zelf zin in hebben en goed voelt en zich niets hoeven aan te trekken van wat andere mensen van hen vinden. Voor hen schrijf ik vandaag niet.

Ik denk dat veel vrouwen en moeders de lat wel erg hoog leggen. We hebben het ideale plaatje in ons hoofd van de vrouw uit Spreuken 31. Een vrouw die schijnbaar nooit moe is, bruist van energie, alles kan, aantrekkelijk eruit ziet en, kort gezegd, het leven aardig onder controle heeft. Op het moment dat we daar niet aan denken te voldoen, kunnen negatieve gedachten ons hoofd vullen. Met het gevolg dat een dag van dienen met een verdrietig of schuldig gevoel afgesloten wordt.

In gesprek met jezelf

Je doet al zoveel aan zelfreflectie. Mogen daar nog een paar vragen bij? Wat is volgens jou een goede moeder? Waar ligt jouw lat? En als je nu niet precies bent zoals je vindt dat je moet zijn, vind je dit dan fout? Hoe komt het dat je steeds zo kritisch op jezelf bent? Waar brengt je kritische houding je? Helpt het je verder?

De Bijbel leert ons dat we in zonden ontvangen en geboren zijn. En dat wedergeboorte noodzakelijk is. Maar de Bijbel gebiedt ons ook God lief te hebben boven alles én je naaste als JEZELF. Liefde en respect voor jezelf als Zijn maaksel is geen onbijbelse gedachte.

Als je merkt dat veroordelende gedachten je hart en hoofd vullen, probeer dan eens te bedenken hoe je op je vriendin of op je dochter zou reageren in deze situatie. Welke gedachten heb je en hoe realistisch zijn ze? Een eenvoudig voorbeeld: je hebt niet zoveel energie en er wordt aan jou gevraagd of je mee wilt gaan met een excursie. Je zou dit graag willen, maar je weet ook dat je daarna uitgeput bent en je je andere kinderen niet goed kunt opvangen. Je maakt de keuze om niet mee te gaan, zodat je genoeg energie overhoudt om eten te koken en er te zijn voor de andere kinderen.

Een kritische gedachte die in je hoofd kan komen is: “Ik ben geen betrokken moeder, want ik ga niet eens mee op excursie”. Of: “Ik zou een veel betere moeder zijn als ik meer energie had”. Of nog wat heftiger: “Ik ben egoïstisch want ik wil niets doen voor de school”. Voor je het weet geloof je die gedachten, met het gevolg dat je je verdrietig of minderwaardig voelt. Het verlamt je.

Schrijf zo’n gedachte eens op. En ga er mee in gesprek zoals je met een ander in gesprek zou gaan. En meest van al: leg ze open voor de Heere. Hij weet nog beter dan jij hoe het zit. Iemand zei: ‘Jij weet hoe het zit en God weet hoe het zit. Dat is genoeg’.

Zelfkritiek en zonde

Zou het niet goed zijn om voor jezelf dezelfde rol in te nemen als je voor je vriendin zou doen? Om waarheid, troost en bemoediging te spreken in plaats van kritiek? En ja, er zijn genoeg dingen die we werkelijk verkeerd doen. Als je fouten maakt, moet je daar natuurlijk verantwoording voor nemen. We moeten met onze zonden echter niet onszelf blijven bekritiseren, maar ze bij de Heere Jezus brengen en Hem om vergeving vragen.

Paulus heeft een prachtige tekst aan de gemeente van Filippenzen geschreven. Het staat in het teken van de heiligmaking, maar is sowieso een wijze richtlijn voor onze gedachten.

Voorts, broeders (zusters), al wat waarachtig is, al wat eerlijk is, al wat rechtvaardig is, al wat rein is, al wat lieflijk is, al wat wél luidt, zo er enig deugd is en zo er enige lof is, denkt datzelve (Filippenzen 4 vers 8).