Ik plof op de bank neer. Uitgeput. In mijn eigen beleving heb ik vandaag nog vrijwel niets gedaan. Mijn drie kinderen hebben zichzelf aangekleed, hun boterhammen gesmeerd, ik heb ze uitgezwaaid toen ze naar school gingen, even de tafel afgeruimd, een was aangezet. Meer niet. Eerlijk gezegd kwam ik al heel vermoeid uit bed. Het lijkt wel of ik opgebrand ben. Wat voel ik me hierover schuldig richting mijn man en mijn kinderen. Ik zou zo graag een vrouw en moeder willen zijn die een wereld aan kan, vrolijk zingend door huis gaat. Nu ben ik vaker dan anders kort af, lijk ik veel minder van dingen te kunnen genieten, veel gaat langs me heen. Als mijn dochter mij iets vertelt uit school, dan weet ik twee uur later soms al niet meer wat ze gezegd heeft. Het lijkt wel als of mijn geest en mijn lichaam me in de steek laten en ik voel dat ik er steeds minder controle over heb.

Een opgelegd kruis

In het huwelijksformulier staat: Overmits aan de gehuwden velerhande tegenspoed en kruis vanwege de zonde overkomt, zo mogen zij ook in hun harten verzekerd zijn van de gewisse hulp van God in hun kruis. Hij wil de getrouwden Zijn hulp en Zijn bijstand altijd bewijzen, ook wanneer men zulks allerminst verwacht. Misschien zijn deze woorden tijdens je trouwdag wel langs je heen gegaan. Wie denkt op zo’n blijde dag nu aan tegenspoed en kruis? Totdat je nu misschien zelf wel last hebt van burn-out klachten en deze woorden uit het formulier waarheid zijn geworden. Ook een burn-out is een kruis dat de Heere je oplegt. Dat valt niet mee. Misschien juist wel op een moment dat je denkt alles nog wel in de hand te hebben, zet de Heere er een streep door. In een periode dat je voelt dat je steeds meer lichamelijke of psychosomatische klachten ontwikkeld of dat je van de een op andere dag ervaart dat de emmer is overgelopen en je elastiek is geknapt. Wat een machteloos gevoel kan je overweldigen. Terwijl je graag alles zelf zou willen blijven doen, lukt dit je niet (meer). Je wilt alles op alles zetten, maar je merkt: mijn lichaam wil niet mee. Je hebt het idee dat je de controle over jezelf bent kwijtgeraakt. Soms kan het je ook moedeloze en depressieve gevoelens geven. Zal ik ooit weer de oude worden? Wat is het een les om te leren dat je iedere dag weer opnieuw manna nodig hebt om – enigszins – op de been te kunnen blijven.

Een beroep op andere mensen doen is vaak een hele stap. Het kan een inbreuk zijn op je eigen privacy. Andere mensen in je huis die voor je huishouden of kinderen zorgen, dat geeft een tegennatuurlijk gevoel. Misschien voel je je wel schuldig. ‘Ik kan niet eens voor mijn eigen man en kinderen zorgen’. Probeer te bedenken dat je juist nu heel goed voor jezelf moet zorgen zodat je er zo snel mogelijk weer optimaal voor hen kan zijn. Al voelt dit nu misschien niet goed, uiteindelijk doe je het juist wel in het belang van je gezin.

Huwelijk

Ook in je huwelijk kan jij je tekort voelen schieten. Je vermoeidheid en emotionele uitputting kan een sta-in-de-weg zijn. Je zou soms (of misschien wel regelmatig) het liefst samen met je kinderen naar bed gaan. Je voelt je zo moe. Vaak heb je last van een kort lontje. Dat kan ook wel eens woordenwisselingen geven. Bespreek dit met je man zodat hij hier rekening mee kan houden.

Ook is het mogelijk dat je minder behoefte hebt aan lichamelijk en seksueel contact. Probeer hier open over te zijn richting je man. Probeer je gevoelens te benoemen. Kijk of je bijvoorbeeld of je man eens een dagdeel vrij kan nemen en je oppas kunt regelen zodat je even tijd hebt voor elkaar. Misschien heb je wel energie voor een wandeling of kan je ergens een bakje koffie drinken (take away). Of wellicht is het bijvoorbeeld mogelijk om vroeg in de avond even te slapen en dat je dan wat later op de avond toch nog een poosje ‘tijd samen’ hebt. Realiseer dat tijd samen ook ontspannend kan werken.

Het valt niet mee

Wat zou je waarschijnlijk graag willen dat je herstel sneller ging dan dat het gaat. Dit kan je erg tegenvallen. Je wenste dat je een knop kon omdraaien en waarmee alles weer als vanouds was.

Ik hoop dat je in dit proces mag ervaren dat de Heere dicht bij je wil zijn. Dat je moed mag putten uit teksten die in Gods Woord staan. Maar die de HEERE verwachten zullen de kracht vernieuwen; zij zullen opvaren met vleugelen gelijk de arenden; zij zullen lopen en niet moe worden; zij zullen wandelen en niet mat worden (Jes. 40:31).

Misschien geloof je er wel helemaal niets van, en ervaar je opstand in je hart. Waarom moet mij dit overkomen? Breng ook je vragen en opstand bij de Heere. Al lijken je gebeden misschien niet verder te komen als het plafond, blijf tóch volharden in het gebed. Ik zal U niet laten gaan, tenzij dat Gij mij zegent (Gen. 32:26). Die zegen heb jij ook nodig. Iedere dag opnieuw. Dan mag het toch misschien wel eens meevallen. Bij Hem loopt niets uit de hand. Hij ziet jou, ook je getob, je tranen, je gedachten en emoties. Want wij hebben geen hogepriester, die niet kan medelijden hebben met onze zwakheden, maar Die in alle dingen, gelijk als wij, is verzocht geweest, doch zonder zonde (Hebr. 4:15). Christus wist ook wat vermoeidheid was. Breng je kruis aan Zijn voeten. En bid iedere dag: ‘Geef mij de kracht en het geduld om dit kruis te dragen en mag het mij dichter brengen aan Uw voeten?’

Praktische handvaten bij een burn-out

Graag wil ik je ook een aantal praktische tips meegeven.

• Besef dat je in het begin meer het gevoel zal hebben dat je achteruit gaat i.p.v. vooruit, ‘dweilen met de kraan’ open;
• Leer heel bewust te luisteren naar je lichaam! Ga niet je grenzen over. Bijvoorbeeld als je aanvoelt even een rustmomentje te moeten nemen omdat je je uitgeput voelt, ga je toch nog maar even een wasje ophangen. Als je zo steeds weer ‘kleine’ grenzen overgaat, maak jij voor jezelf je proces alleen nog maar veel langer;
• Leer te leven bij de dag, kijk wat je wél lukt die dag, niet wat niet lukt. Leg de lat laag voor jezelf. Kijk of het zinvol is om een dagschema te maken. Verwacht hierin niet teveel van jezelf, maar het kan ook goed zijn om hierdoor toch structuur/overzicht voor jezelf te houden;
• Schrijf dingen op die écht moeten gebeuren, dat geeft rust in je hoofd. Kijk of je deze zelf kunt doen, of dat wellicht iemand anders jou er mee kan helpen. Als je zulke dingen niet opschrijft, blijft het in je hoofd ‘hangen’, dat is alleen maar extra ballast voor jou op dit moment;
• Bespreek open en eerlijk met je kinderen dat je heel moe bent, op dit moment weinig aankan, maar wel heel veel van hun houdt;
• Kijk wat je kinderen zelf kunnen doen. Probeer ze wellicht nog meer zelfstandig te maken. Bijvoorbeeld zelf aan- en uitkleden, zelf hun slaapkamer opruimen, meehelpen met huishoudelijke taken. Pas wel op dat je je kinderen hierin niet overvraagt, ze mogen ook gewoon kind blijven;
• Als je het idee hebt dat je hoofd de drukte van je kinderen niet goed aan kan, kijk dan of je ze per kind bijvoorbeeld elke dag 15 min. individuele aandacht kan geven, dan ben je er toch voor hen, ook al ben je er niet bij alle gezinsmomenten;
• Probeer de rust van de natuur op te zoeken, ga een eindje wandelen. Al kan je dit misschien maar 10 min. per dag, begin er mee en probeer dit uit te breiden, als dit mogelijk is;
• Kijk of er een bepaalde ontspannende activiteit/hobby is die je wellicht kunt oppakken en waaruit je op den duur positieve energie kunt halen;
• Probeer je te oefenen in geduld, wees tevreden met hele kleine stapjes vooruit. Misschien als jij weer wat zelf kunt doen, ben je daar al weer snel aan gewend en wil je weer meer, terwijl je lichaam dit misschien nog wel helemaal niet aankan. Ga die kleine stapjes niet zien als vanzelfsprekend, maar als een zegen;
• Het is een proces van vallen en opstaan! Geef jezelf die ruimte. Goede dagen zullen zich afwisselen door slechte dagen.

Houd de moed erin

Probeer, als dit lukt, zo positief mogelijk te blijven. Op momenten dat je niet lekker in je vel zit, voelt alles moeizaam. Dat is begrijpelijk. Deze dagen zijn vaak heel zwaar. Als of er een ‘zwarte wolk’ boven je hoofd hangt en het eind van de tunnel nóg niet in zicht is. Probeer op zo’n dag niet volledig in je ‘eigen cocon’ te kruipen maar al je zorg en verdriet bij de Heere neer te leggen en contact te zoeken met iemand waar je even je hart kan luchten, je tranen kan laten gaan, maar die je ook probeert wat moed in te spreken. Heb je het idee dat je er zelf niet uitkomt, zoek dan professionele hulp, zoals bijvoorbeeld bij stichting de Vluchtheuvel, waarvoor ik zelf werkzaam ben.

Ik wil jou persoonlijk heel veel sterkte toewensen in jouw (herstel)proces. Graag wil ik je de volgende psalm als bemoediging meegeven:

Zalig hij die, in dit leven,
Jakobs God ter hulpe heeft!
Hij, die door den nood gedreven,
Zich tot Hem om troost begeeft;
Die zijn hoop in ’t hacht’lijkst lot
Vestigt op den HEER’, Zijn God.

Psalm 146:3 (berijmd)