Misschien frons je bij deze titel je wenkbrauwen. De zondag als rustdag? Misschien vind jij de zondag meer een ‘overleefdag’. Alle kinderen thuis. Ze ‘moeten’ twee keer een poos stilzitten in de kerk en stuiteren tussendoor misschien het huis door. Ruzietjes, je tijd indelen. Je probeert er uit alle macht een gezellige dag van te maken. Maar een rustdag?
Waarom de rustdag?
De sabbatdag werd door God Zelf geschapen in de hof van Eden. Zoals Hij het licht maakte en de bomen, de dieren en de mens, zo maakte Hij ook de rustdag. En God heeft den zevenden dag gezegend, en dien geheiligd; omdat Hij op denzelven gerust heeft van al Zijn werk, hetwelk God geschapen had, om te volmaken (Genesis 2:3). Al lang voordat de Heere de tien geboden gaf aan Mozes (gedenkt de sabbatdag dat gij die heiligt), was de rustdag een gebod. We zien dat bijvoorbeeld in Exodus 16, als mensen elke dag manna kunnen rapen, behalve op de sabbatdag. Op de sabbat werd gerust.
Maar de zevende dag is de sabbat des HEEREN uws Gods; dan zult gij geen werk doen, gij, noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienstknecht, noch uw dienstmaagd, noch uw vee, noch uw vreemdeling, die in uw poorten is; Want in zes dagen heeft de HEERE den hemel en de aarde gemaakt, de zee en al wat daarin is, en Hij rustte ten zevenden dage; daarom zegende de HEERE den sabbatdag, en heiligde denzelven.
Het woordje ‘want’ is cruciaal. Wij rusten, omdat Hij gerust heeft (Exodus 20: 10, 11).
De zondag als rustdag
In het Nieuwe Testament lezen we dat de gemeenten samenkomen op de eerste dag van de week, de opstandingsdag van Christus. ‘Want nu de Heer is opgestaan, nu vangt het nieuwe leven aan!’ In het boek Handelingen lezen we dat de discipelen ‘op de eerste dag der week’ bij elkaar gaan komen (Handelingen 20:7). In Openbaring 1:10 noemt Johannes de eerste dag van de week ‘de dag des Heeren’. En dat vind ik zo’n mooie uitdrukking. Het laat meteen zien waar de zondag voor bedoeld is: als een dag voor Hem. De rustdag is geen wettisch moeten, maar een voorrecht!
In het RD van afgelopen zaterdag las ik een uitspraak van ds. Op ’t Hof:
“Oudvaders hebben tegen de naam zondag geprotesteerd. Ze spraken doorgaans van rustdag, sabbat of de dag de Heeren. De dag des Heeren is de beste naam voor deze dag, deze dag komt God toe.”
En dan de praktijk
Als ik op zondag ons kringetje rondkijk dan valt het me wel eens op dat het niet zo erg lijkt op ‘vroeger thuis’. Ik herinner me de zondag als gezellig allemaal op de bank uit de kerk met koffie en taart. Maar hier zijn de kinderen meestal niet te houden. Snel snel wat drinken en hoeps – spelen. Wij willen graag na de dienst even napraten over de preek. Met onze oudste (9 jaar) lukt dat redelijk, maximaal 5 minuten. Maar intussen moeten we de andere drie in bedwang houden zodat ze niet de handstand op de bank doen of de koffiekopjes over de vloer smijten. En dan realiseer ik me weer: we hebben een jong gezin. Ik was de jongste thuis, en liftte mee op de gezelligheid en gezinscultuur van zeven grote broers en zussen met hun aanhang. Hier in huis moeten manlief en ik het toch nog wel een beetje samen maken.
En hoe doe je dat dan? Hoe maak je samen van de rustdag een goede dag, een dag des Heeren, een dag die een voorrecht is, en geen straf? Zomaar een paar ideeën:
1. Het begint bij jezelf.
Kijk eens in je hart: zie jij de rustdag echt als een voorrecht? Een dag dat je niet hoeft te werken, geen boodschappen hoeft te doen, geen vakantie hoeft te regelen? Een dag die in dienst mag staan van de Heere en Zijn dienst? Welke keuzes je precies maakt is in veel gevallen persoonlijk. Maar waar gaat je verlangen naar uit op die dag? Is het ‘de dag uitzitten’ tot het normale leven weer begint? Is het de gezinsdag waarop je vooral streeft naar chocola, spelletjes en gezelligheid? Of gaat het verder, en gaat je verlangen uit naar Hem? Je kinderen merken dat.
2. Laat elke rustdag een feestdag zijn.
Laat het in de kleine dingen merken dat de rustdag een andere dag is dan alle andere dagen, en dat het een fijne dag mag zijn. Wij hebben alleen op zondag een tafellaken op tafel. We eten afbakbroodjes bij het ontbijt en (meestal) taart bij de koffie. En ‘s avonds na de maaltijd verhuizen we naar de woonkamer om samen te zingen op de bank. Die kleine rituelen laten zien: ‘deze dag is anders, bijzonder’. Bij mijn ouders thuis was dat vroeger ook zo. Mijn vader las op zondagochtend na het ontbijt altijd Psalm 84 of Psalm 92. Die twee psalmen ken ik dan ook uit mijn hoofd, en als ik ze hoor krijg ik meteen het gevoel dat vroeger bij de zondag hoorde: een bijzondere dag.
3. Geef de rustdag een belangrijke plaats in je gebed.
Op zaterdagavond bidden we voor een zegen op de rustdag. Op zondagochtend bidden we aan tafel in het bijzonder voor de dominee en de kerkenraad, om het werk van Gods Geest in onze gemeente en voor gemeenten die wereldwijd samenkomen. Na de middagmaaltijd mag één van de kinderen hardop bidden, zodat zij leren om dat te (durven) doen. Voor we naar de kerk gaan ‘s middags, bidden we met elkaar opnieuw om Gods zegen over de kerkdienst. En op zondagavond danken we voor de rustdag die achter ons ligt.
4. Bedenk op welke manier je de rust kunt bevorderen.
Bij ons is (vooral ‘s zomers) het buitenspelen elke keer weer een gesprekspunt. Regelmatig staan er buurkinderen aan de poort die vragen of de meiden komen spelen. Wij hebben de keuze gemaakt om dat niet te doen. Maar we proberen dat daarom ook zelf uit te leggen aan de buurkinderen die aan de deur komen. Dat we op de rustdag graag als gezin bij elkaar willen zijn en dat ze daarom zes dagen in de week met onze kinderen kunnen spelen, maar niet op zondag. Tegelijk kan het om de rust te bevorderen in je gezin kan ook heel belangrijk zijn dat je kinderen hun energie kwijt raken tussen de diensten door.
Ik besef dat het met ons jonge gezin gemakkelijker is om de kinderen de hele dag dicht in de buurt te houden dan wanneer je tieners in huis hebt. Veel tieners willen niet de hele dag bij ‘pa en ma’ zitten en hebben wat meer ruimte nodig. Ik hoop tegen die tijd in gesprek te kunnen blijven over het doel en het voorrecht van de rustdag. Bied ze gerust wat ruimte, maar vraag aan de andere kant ook om hun betrokkenheid op het gezin en op de dienst van God.
5. Bedenk hoe je de gerichtheid op de Heere en Zijn dienst kunt bevorderen.
Hoe kan de rustdag niet een ‘slaapdag’ of een ‘kerkdag’ zijn, maar echt de dag des Heeren? Voorgaande jaren hebben wij geprobeerd een gezinsmoment rond de Bijbel te hebben. Vaak gebruikten we ideeën van de website Bijbels opvoeden daarvoor. Soms vergat ik het voor te bereiden van te voren en lazen we een mooi en leerzaam boek voor. En het was nooit een wet van Meden en Perzen. Waren onze kinderen echt héérlijk met de Lego aan het spelen, dan vonden we dat ook wel wat waard. Dit jaar doet manlief of ik aansluitend aan de middagmaaltijd het Route 2020 boekje met de meiden. Bij de zondag zijn de vragen wat uitgebreider (en soms moeilijker) dan doordeweeks, waardoor het heel geschikt is om samen rond de tafel te gebruiken. Ze halen hun eigen Bijbel en en we kijken dan ook wat beter naar de Bijbeltekst en de uitleg (in de Bijbel met uitleg).
Als ik dat met de meiden doe, leest manlief onze 3-jarige Kaleb voor uit de kinderbijbel op de bank. Hij heeft nog niet zoveel interesse in werkjes, maar binnenkort wil ik met hem wat meer Bijbelse werkjes gaan doen.
Als zo’n moment rond de Bijbel eenmaal een gewoonte is, kost het weinig moeite meer om het vol te houden, is onze ervaring. Met oudere kinderen kan dat ook: je zou met je pubers op zondagmiddag of zondagavond een stukje Bijbelstudie kunnen doen, en samen kunnen bidden voor de dingen die de komende week in de agenda’s staan. Als je daar pas mee wil beginnen als ze 12+ zijn, lijkt me dat een uitdaging. Daarom is het zo goed om hen er van jongs af aan mee te laten opgroeien.
6. Probeer er voor jezelf ook een rustdag van te maken, maar wees niet (al te) teleurgesteld als dat niet lukt.
Misschien pak je op zondagmiddag vol goede moed een boek, om er vervolgens achter te komen dat je een uur later nog geen bladzijde gelezen hebt. Bij ons gebeurt dat regelmatig. De één wil graag puzzelen met mama, twee anderen hebben ruzie en dan is het tijd om de jongste wakker te maken na haar middagslaapje. Ik vind dat soms lastig en wil óók wel eens even rust. Het helpt mij om daar van tevoren niet te veel van te verwachten. Investeren in het welbevinden van de kinderen is een belangrijke voorwaarde om de rustdag als een voorrecht te kunnen vieren.
7. Zoek de eeuwige rust
Wie kan dit beter uitleggen dan Paulus in zijn brief aan de Hebreeën?
Want wij, die geloofd hebben, gaan in de rust, gelijk Hij gezegd heeft: Zo heb Ik dan gezworen in Mijn toorn: Indien zij zullen ingaan in Mijn rust! hoewel Zijn werken van de grondlegging der wereld af al volbracht waren. Want Hij heeft ergens van den zevenden dag aldus gesproken: En God heeft op den zevenden dag van al Zijn werken gerust.
En in deze plaats wederom: Indien zij in Mijn rust zullen ingaan!
Dewijl dan blijft, dat sommigen in dezelve rust ingaan, en degenen, dien het Evangelie eerst verkondigd was, niet ingegaan zijn vanwege de ongehoorzaamheid, zo bepaalt Hij wederom een zekeren dag, namelijk heden, door David zeggende, zo langen tijd daarna (gelijkerwijs gezegd is): Heden, indien gij Zijn stem hoort, zo verhardt uw harten niet.
Want indien Jozua hen in de rust gebracht heeft, zo had Hij daarna niet gesproken van een anderen dag.
Er blijft dan een rust over voor het volk Gods.
(Hebreeën 4: 3-9)
Op het eerste gezicht een moeilijk gedeelte, maar zo vol onderwijs! Het streven naar de zondag als rustdag en een dag des Heeren is een goed en belangrijk streven. Maar als we niet reizen over de smalle weg die ten leven leidt, en niet verlangen naar die eeuwige rust, bij God in de hemel, dan is onze rustdag op aarde voor niets. Laat dat dan ons gebed en verlangen zijn: in Zijn rust te mogen ingaan.
Welke goede gebruiken hebben jullie voor de invulling van de rustdag? En wat vind je lastig?
–
Dit blogartikel werd geschreven door Elise. De prachtige foto werd gemaakt door mijn man, in Irak in mei 2019.
Hallo,
Deze blog is al enige tijd geleden geplaatst maar hoe doen jullie dat nu in corona tijd? De kerken zijn amper toegankelijk, mijn man doet er niets aan, zijn oudste 2 kids groeien ook op zonder geloof en onze dochter van 4 krijgt op school gelukkig wel veel mee. En thuis van mij natuurlijk ook. Maar de zondag is hier nu echt een chaotische rommelige luie dag geworden waarin ieder zijn gang gaat. Ik zet vaak christelijke kinderliedjes op maar daar houdt het dan min of meer ook mee op. Ik heb het gevoel dat het hard van me afloopt en zit een beetje met mijn handen in mn haar hoe ik de kids meer mee kan geven zonder dwang
Hebben jullie tips om wat orde en regelmaat in de zondag te brengen?
Hallo Elise,
Google gaf mij deze pagina en na het lezen wil ik je kort wat meegeven ter overdenking. Ik wil je niet aanvallen, want ik geloof zeker, dat je het goed bedoelt, maar ik vind ook, dat je mag weten hoe het eea zit.
In de Bijbel komt Dag des Heeren negentien keer voor, waarvan 18 betrekking hebben op de wederkomst van de Heere. Een beetje speurwerk laat zien, dat de Dag des Heeren geen betrekking heeft op de eerste dag van de week. De oorsprong van deze gedachte ligt niet in de Bijbel, maar in de 4e eeuw. De bisschop van Rome van 314-337 na Chr. heeft de eerste dag officieel veranderd in de ‘Dag des Heere’. (Historia Ecclessiastica, M. Ludovicum Lucium, 4de eeuw, hfdst. 10, blz. 739,740, editie Basilea, 1624)
Zoals je aangeeft, waren ze in Handelingen bij elkaar op zaterdagavond (de lampen waren aan) en omdat de Bijbelse dagtelling met zonsondergang rekening en houdt niet met 24:00 is dit al op de eerste dag van de week. Paulus vertrok de volgende ochtend, dus op zondag. Stel dat je aanneemt dat ze op zondagavond bij elkaar waren om afscheid te nemen, dan waren ze eigenlijk al op maandag bij elkaar, maar maandag wordt niet gezien als de Dag des Heeren.)
Het klopt dat het een zegen is om op de door God geheiligde rustdag (zoals je zelf citeert: de zevende dag) bij elkaar te komen en te gedenken dat Hij onze Schepper èn Herschepper is en we mogen uitzien naar Zijn wederkomst. Misschien zijn dit thema’s om samen op deze dag over na te denken?
Dank je wel voor alles wat jullie delen over het invullen van de rustdag, waardevol om van elkaar te leren.
Wisten jullie trouwens dat de dag des Heeren in het NT niets te maken heeft met de rustdag maar met de oordeelsdag of de dag van de wederkomst van Christus?
In de Bijbel wordt Dag des Heeren nooit gebruikt voor de zondag of voor de Sabbat, maar wel voor de oordeelsdag; dat hoeft dan niet een dag te zijn van 24 uur, maar een periode, een tijdsgewricht, waarin de Heere god aan de dag treedt,”voor de dag komt”, en waarin zijn oordelen openbaar worden.
Ha Margriet,
Het zou kunnen dat de meningen er over verschillen. In het Oude Testament (bijvoorbeeld in Joël en Jesaja) wordt met de dag des Heeren inderdaad de oordeelsdag bedoeld. Maar de kanttekeningen / Matthew Henry / Studiebijbel zijn over Openbaring 1:10 van mening dat het over de zondag, de opstandingsdag van Christus.
Groetjes, Elise
Ons gezin met 6 tieners en dus pubers geeft best veel spanning op de zondag. Na praten valt niet mee. Toch hebben we s middags altijd een moment samen, waarbij we de catechismus overdenken en zo de preek “voorbereiden”. Hierdoor onstaan ook mooie gesprekken. Dat is altijd erg fijn!
Het overdenken helpt ons zelf ook de aandacht beter bij de preek te houden.
Ik kan me voorstellen dat dat niet altijd vanzelf gaat, Marja. Mooi dat jullie zo’n moment toch blijven zoeken. Ik denk dat dit heel belanrgrijk is.
Wat een zegen, iedere week een dag van rust en Zijn woord te mogen horen. Onze kinderen gaan iedere week naar de zondagschool, daarnaast vinden we het ook fijn om een wandeling te maken of een stukje te fietsen en te genieten van de schepping. Soms vraag ik me wel eens af of we ons op zondag niet teveel “opsluiten”, dan denk ik bijv. aan de buurkindjes, heel herkenbaar ook hier, en ook ik heb dan snel de neiging om te zeggen nu niet hoor… Maar moeten we die kindjes juist niet uitnodigen, ze mee laten spelen, en als de mogelijkheid er is ze vertellen over Jezus..
Ha Aline,
Heel herkenbaar hoor, die vragen. Als de gelegenheid er is om buurkinderen op zondagmiddag zo te ontvangen dan kan dat inderdaad heel waardevol zijn. Wij hebben er nu voor gekozen om op zaterdag onkerkelijke buurkinderen mee te vragen naar de kinderbijbelclub en ze thuis uit te nodigen om mee te eten, waarbij we uit de kinderbijbel lezen. Dat kan natuurlijk ook op zondag, maar het hoeft niet. In onze buurt zijn het daarbij ook best vaak kinderen die zelf wel naar de kerk gaan, maar daarna de zondag anders invullen. En soms is dat voor onze kinderen nog ingewikkelder te begrijpen ;-).
Bedankt voor het mooie stukje.
Zondag.
Het is echt een dag waar ik naar uit kijk. Vooral het koffie uurtje uit de kerk! Onze oudste is 12 jaar, we mogen zo een dag in de week echt met ons gezinnetje van zes personen zijn, zonder telefoon oid!! We gaan twee keer lopend (15 min enkele reis) naar de kerk, dan kunnen de kinderen hun energie lekker kwijt. We hebben iets extra’s voor bij de koffie en als toetje lekker ijs met slagroom. Ook mogen de kinderen een glaasje prik, dat is elke week weer feest voor ze! Zo mag de RUST dag, een fijne en gezellige dag (meestal) zijn. Standaard lezen we voor, uit de catechismus van DS J de Kok en DS v Dam. Nu lezen we in het boek van de heilige oorlog van ACH van Vuuren. Dat wisselt natuurlijk elke keer. Onder het eten proberen we een gesprekje te hebben over de preek. Ook staan er twee verhalen voor de jeugd in de Saambinder, die leest mijn man ‘s avonds uit de kerk voor. Na het avond eten zingen we een uurtje psalmen bij het orgel. Eigenlijk een dag met een vast ritme. Tussendoor spelen of kleuren ze. Zomers zitten we in de tuin en gaan we de poort niet uit, Met regelmaat worden de puzzels uit de kerkbode en standvastig gemaakt, zo zitten we met een geopende Bijbel aan tafel. Zelf lees ik graag in stilte om mijn aandacht erbij te houden, dat lukt op de zondagen nauwelijks. Maar hopelijk mag er weer een tijd komen dat het wel lukt. De dag des Heeren. Ja, zo elke week een Rust dag te mogen hebben. Ik waardeer het zo, en hoop dat het een dag van vrede mag blijven!
Mooi om te lezen hoe de rustdag in jullie gezin vorm krijgt!
Ik vind het soms lastig dat we in ons jonge gezin ‘op ons eigen eilandje’ gaan zitten na kerktijd op zondag. Ik vind het daarom ook lastig om zelf altijd initiatiefnemer te zijn voor q time met ons gezin door bijv een wandeling te gaan maken of mensen uit te nodigen voor een bakkie. Er wordt vaak niet/heel erg kort nagepraat over de preek wat ik een gemis vind. Ik vind het ook moeilijk om zelf de gangmaker te blijven in dit gesprek. Binnen onze kenniskring gaan ook steeds meer mensen ‘gewoon hun door de weekse boodschappen doen op zondag en hun wassen weg werken, en hebben we inhoudelijk geen diepgaande gesprekken over bijv de preek. Misschien leeftijdsfase? Gezinnen met jonge kinderen? Toch blijf ik dat persoonlijk lastig vinden en mis ik dit. Ik gun iedereen hun persoonlijke rust en ontspanning op de dag van de HEER, maar ben een beetje zoekende naar een gepaste vorm.
Tips….?
Ha Ilona,
Inderdaad kan het best zoeken zijn naar een goede manier om de rustdag vorm te geven. In het artikel en de reacties vind je al een aantal tips. Probeer je niet te laten leiden door wat anderen doen op de rustdag, maar bedenk hoe je als gezin die rust kunt zoeken, gericht op God. Een vaste dagindeling en een feestelijk tintje aan de dag kunnen daarbij helpen. Het is de dag die Hem toebehoort. Voor mij is de verleiding er soms ook om alvast een klusje te doen waardoor ik op maandag een voorsprongetje heb. Maar er is maar één van de zeven dagen apart gezet. We mogen zoeken naar de rust die overblijft voor het volk van God en leven vanuit die rust(dag) (Hebreeën 4:9).
Een heel herkenbaar beeld van de zondag. Wij maken (bijna) iedere zondagmiddag een half uur tijd om met de kinderen iets te knutselen, kleuren, puzzelen rondom de tekst die die morgen in de kerk centraal stond. Ondertussen praten we dan met elkaar over de betekenis van de tekst. Voor de oudste is het soms wel een uitdaging om het nog mee te laten doen. We laten hem nu ook wel met lego iets uitbeelden, zo blijft het voor iedereen een leuk moment. Het gemaakte werk hangen we op en we leren de rest van de week de tekst die erbij hoort. Zo denken we ook de rest van de week nog terug aan de zondag.
Mooi om te lezen. Ook de tips die je noemt. Bij ons gaan we altijd s middags een drie kwartier wandelen met elkaar. Juist ook omdat de kids hier echt van opknappen. Verder proberen wij ook even na te praten over de preek bij de koffie en hebben we een wat uitgebreider ontbijt. Bij ons is er om de week ook nog zondagschool. Ik vind het dan lastig om ook nog met de kinderen uitgebreid bijbelstudie te doen. S avonds lezen we een boek na de maaltijd. Nu was dat bv christinnereis. In de lijdensweken jouw boekje. Ben ik heel blij mee. Dat spelen herken ik wel ja. Daar gaan wij op dezelfde manier mee om. In de zomer zijn we wel wat makkelijker. Met elkaar in de steeg is prima. Anders zijn ze wel erg opgesloten in de tuin. Dan wordt niemand blij. Maar niet bij elkaar in de tuin.