Aan het einde van het jaar denken mijn man er graag samen over na: hoe was het afgelopen jaar? We praten samen ook over de kinderen. Waarin zijn ze gegroeid? Wat is voor elk van hen een belangrijk in het nieuwe jaar? En altijd als wij op deze manier ‘van een afstandje’ naar onszelf en onze kinderen kijken moeten we onszelf weer de vraag stellen: er zijn veel dingen belangrijk in het leven, maar is onze focus wel goed? Geven we wel genoeg aandacht aan dat wat het allerbelangrijkste is voor ons en onze kinderen?
Waarvoor voeden we onze kinderen op?
Tijdens zulke gesprekken komen we tot de kernvraag: wat willen we nu het liefst voor onze kinderen als ze 18 of 20 jaar oud zijn en ons huis verlaten? Wat is nu het allerbelangrijkste dat ze kunnen leren in de jaren die ze in ons huis zijn? Wat is onze hoop voor hun toekomst? Want dát moet dan vandaag onze aandacht hebben…
Wat we het liefste voor onze kinderen willen?
Dat ze leven met de Heere.
Dat ze zichzelf leren kennen in hun zonde en de Heere God in Zijn genade door het offer van Zijn Zoon.
Dat ze door genade mogen weten dat ze Hem mogen toebehoren.
Dat ze mogen leven met liefde tot de Heere en tot de mensen om hen heen.
Dat ze dienstbaar mogen zijn in Zijn Koninkrijk.
Wat zouden we vandaag kunnen doen om dat te bereiken? Niets. Wij zijn immers zelf zondaren. Alleen de Heilige Geest kan Gods genade uitdelen. En tóch mogen we zaadjes strooien in de harten van onze kinderen. De Heere geeft ons als ouders keer op keer de opdracht in Zijn Woord om dat te doen. Bijvoorbeeld in Deuteronomium 6: 6 en 7: En deze woorden, die ik u heden gebiede, zullen in uw hart zijn. En gij zult ze uw kinderen inscherpen, en daarvan spreken, als gij in uw huis zit, en als gij op den weg gaat, en als gij nederligt, en als gij opstaat. God geeft ouders het mandaat om Zijn Woord dichtbij hun kinderen te brengen en hen daarin te onderwijzen.
Dat onderwijs bestaat uit spreken over Heere en Zijn dienst, dat blijkt uit de tekst. En wat komen we daar als ouders vaak veel in tekort. Laat het ons het komende jaar bezig houden: spréék. Hoeveel woorden zal ik tegen onze kinderen zeggen in het komende jaar, als de Heere het geeft? En hoeveel woorden daarvan zullen over Hem gaan?
Vaardigheden leren
Maar de Heere geeft ons ook de opdracht om onze kinderen vaardigheden te leren die van levensbelang zijn voor hun verdere leven. In 2 Timotheüs 3 schrijft Paulus over het voorrecht dat Timotheüs heeft gehad: En dat gij van kinds af de heilige Schriften geweten hebt, die u wijs kunnen maken tot zaligheid, door het geloof, hetwelk in Christus Jezus is. Waarom dat zo’n voorrecht is? Dat lezen we in het volgende vers: Al de Schrift is van God ingegeven, en is nuttig tot lering, tot wederlegging, tot verbetering, tot onderwijzing, die in de rechtvaardigheid is (2 Timotheüs 3: 16).
Een voorrecht dat Timotheüs niet had, en dat er in vele eeuwen voor ons niet geweest is, mogen onze kinderen wel hebben: een eigen Bijbel. Gods Woord ligt op onze keukentafel en op het nachtkastje van onze kinderen. Misschien leest je kind er elke avond eens stukje uit voor hij gaat slapen, met behulp van een Bijbels dagboek. Dat is een goede gewoonte. Graag zou ik onze kinderen ook willen leren hoe ze zélf de Bijbel kunnen gaan lezen. Omdat de Schrift zo nuttig is tot lering (over Wie de Heere is en wie wij mensen zijn), tot wederlegging (van dwalingen en valse leringen), tot verbetering (van het leven en van verkeerde gewoonten) en tot onderwijzing (volgens de kanttekeningen ‘namelijk wat recht en onrecht is, eerlijk en oneerlijk, en hoe men matiglijk, rechtvaardiglijk en godzaliglijk moet leven in deze wereld’).
Meer dan ooit is het nodig dat onze kinderen geworteld zijn in het Woord. Als we hopen en bidden dat onze jongeren door Gods genade de Bijbel blijven lezen en niet alleen opgaan in de wereld om hen heen, dan moeten we hen leren Bijbellezen als ze jong zijn. Dan moeten we hen in hun kindertijd leren dagelijks stille tijd te houden. Leer den jongen de eerste beginselen naar den eis zijns wegs; als hij ook oud zal geworden zijn, zal hij daarvan niet afwijken (Spreuken 22:6). Het is onze taak om onze kinderen te leren biddend de Bijbel te lezen en te bestuderen en de zegen van de Heere verwachten.
Want van Gods zegen zijn we helemaal afhankelijk. Ik kan een lichtknopje aan doen, maar ik kan geen elektriciteit maken. Ik kan de kraan open doen, maar ik kan geen water laten stromen. Daarin ben ik afhankelijk de nutsbedrijven. Maar als ik hoop op licht in de donkere kamer, moet ik wél aan de schakelaar draaien. Als ik dorstig verlang naar een beker water is het de normale weg om de kraan open te draaien. En zo mogen we de middelen die de Heere gegeven heeft gebruiken. We mogen met onze kinderen onder de prediking van het Woord zijn en daarover met hen spreken. En we mogen hen leren hoe ze Gods Woord zelf kunnen lezen en leren begrijpen.
Zeven praktische tips
Begin al vroeg te oefenen met het samen Bijbel lezen. Als je kind halverwege groep 3 eenvoudige boekjes kan lezen, kun je samen, elkaar afwisselend, stukjes uit de Bijbel lezen. Struikelen over moeilijke woorden is niet erg. Je bent erbij om je kind te helpen. Laat je kind bij het Bijbellezen aan tafel meelezen in een eigen Bijbel.
Stel steeds vragen bij de Bijbeltekst. Doe dat zo vaak mogelijk. Bij het Bijbellezen aan tafel, bij het naar bed gaan en tijdens of na de kerkdienst. Daarmee leer je een kind dat de Bijbel niet bedoeld is om niet-begrijpend te lezen. Begin met hele eenvoudige vragen waarmee je je kind leert actief te luisteren (hoeveel keer hoor je het woordje ‘Ik’?) en bouw dat steeds verder op naar vragen die gericht zijn op interpreteren en toepassen van de Bijbeltekst. Wijs oudere kinderen op signaalwoorden in de Bijbeltekst en vraag hen welke samenhang deze woorden laten zien. Komen er opsommingen of tegenstellingen voor in een tekst? Laat je kind er een lijstje van maken. Wordt een voorwerp of ritueel uitvoerig beschreven? Vraag je kind het te tekenen. Zo leren kinderen dat je veel meer van de Bijbel kunt begrijpen dan je op het eerste gezicht zou denken en leren ze actief te luisteren. Maar probeer de vragen die je stelt niet alleen ‘technisch’ van aard te laten zijn. Stel ook persoonlijke vragen: Wat zou jij doen? Snap je dat? Hoe is dat voor jou?
Laat een voorbeeld zien. Hoe vaak zien je kinderen jou stille tijd houden? Als dat een vaste gewoonte van je is, zoek je daar misschien een moment voor als je alleen bent en de kinderen slapen. Toch is het goed als kinderen soms zien en weten dat hun ouders de dag beginnen en eindigen met persoonlijk Bijbellezen en gebed. Maak daar geen geheim van. Praat aan de ontbijttafel over de dingen die je las toen je wakker werd. Laat zien dat stille tijd geen plicht is, maar een voorrecht.
Leer je kind te noteren wat hij leert. Het is bewezen dat we beter onthouden wat we leren als we het opschrijven. Bovendien helpt het jou om samen met je kind te praten over zijn stille tijd. Zijn notitieboekje is jullie handleiding. Noteren hoeft niet lang te duren. Leer je kind eenvoudig een datum in de kantlijn van zijn notitieboek te zetten en in één of enkele zinnen op te schrijven waarover hij gelezen heeft en wat hij ervan geleerd heeft.
Help je kind op weg. Help je kind een goed moment en een vaste plaats te vinden voor stille tijd. Laat hem in de Bijbel opzoeken waarom Gods Woord en het gebed zo belangrijk zijn. Kies een Bijbelboek om te beginnen en help je kind al lezend vragen te stellen bij de tekst. In Route 2020 – Een jaar lang op reis door de Bijbel leert je kind over het hoe en waarom van stille tijd. Bovendien krijgen kinderen voor elke dag een kort Bijbelgedeelte om te lezen en een enkele vraag om te beantwoorden, waardoor ze steeds meer leren om zelfstandig de Bijbel begrijpend en biddend te lezen.
Geef je kind een goede Bijbel en hulpmiddelen. Overweeg je kinderen die kunnen lezen de Bijbel met uitleg cadeau te doen. Dat is een investering. Maar hoeveel geld geven we uit aan andere boeken en spelletjes voor onze kinderen? Een goede Bijbel gaat jarenlang mee. Laat je kind ook eens een verklaring zien die je zelf gebruikt, bijvoorbeeld de Bijbelverklaring van Matthew Henry. Help je kind om daarin de uitleg op te zoeken bij een Bijbelgedeelte wat hij aan het lezen is, zodat hij leert om te gaan met verklaringen. Lees samen de kanttekeningen. Onmisbaar is een notitieboek waarin een kind elke dag kort iets opschrijft over dat wat hij gelezen en geleerd heeft. Als je Route 2020 gebruikt, schrijft je kind in het werkboekje.
Blijf je verantwoordelijkheid voelen. Ook als je kind zover is dat hij zelfstandig stille tijd kan houden (al dan niet met behulp van een methode) is je betrokkenheid als ouder belangrijk. Vraag hem wat hij geleerd heeft. Bekijk samen zijn notitieboek of werkboek. Moedig hem aan zijn vragen te stellen. En als je merkt dat het niet zo goed gaat? Dat je kind het moeilijk vind om vol te houden en liever een tijdschrift leest? Wees niet snel boos. Laat merken dat je die strijd herkent. Probeer je kind te bemoedigen vanuit Gods Woord. En bidt samen om het werk van de Heilige Geest, die harten en ogen kan openen voor Gods Woord.
De plichten der ouders
Tenslotte drie citaten van J.C. Ryle uit zijn boek ‘de Plichten der ouders’ over de godsdienstige opvoeding van onze kinderen:
“Geliefden, als u van uw kinderen houdt draag ik u op om de zaaitijd voor het gebedsleven niet ongemerkt voorbij te laten gaan. Indien u uw kinderen overal in onderwijst, leer hen dan in ieder geval de gewoonte van het persoonlijk gebed.”
“Let erop dat uw kinderen de Bijbel regelmatig lezen. Leer hen Gods Woord als dagelijks voedsel voor hun ziel te beschouwen, als iets dat noodzakelijk is voor de gezondheid van hun ziel. Ik weet best dat u dit tot niets meer dan een vorm kunt maken maar het is niet in woorden uit te drukken hoeveel zonden door een vorm afgeweerd kunnen worden.“
“Ik weet dat u uw kind niet kunt bekeren. Ik weet heel goed dat zij, die wedergeboren worden, geboren worden niet door ‘de wil eens mans’, maar van God. Maar ik weet ook heel goed dat de Heere uitdrukkelijk zegt: ‘Voed uw kind op in de weg die hij moet gaan.’ En dat Hij nooit een bevel aan een mens gegeven heeft, zonder dat Hij ook genade verleent om dat uit te voeren. Het pad der gehoorzaamheid is de weg waarin Hij Zijn zegen geeft. Wij moeten alleen maar doen als de dienstknechten op de bruiloft te Kana: de watervaten met water vullen en wij kunnen het met een gerust hart aan de Heere overlaten om het water in wijn te veranderen.”
–
Dit artikel werd geschreven door Elise. Ze stelt zich hier aan je voor.
Ik voel me zo’n lapzwans als ik jou stukjes lees… Toch geeft het weer een zetje om er aan te beginnen. En gelukkig hoeft het niet in eigen kracht. Maar ik merk gewoon dat (ik schaam me terwijl ik dit schrijf!) het er toch vaak bij in schiet. Zo bezig met alles van het hier en nu. Maar wat een rijk leven en sterven met de Heere als Borg en Middelaar voor je ziel en de ziel van je kinderen. Ook al word ik er soms kriegelig van dat het allemaal niet lukt wat jullie, toch heel erg bedankt voor je stukjes..!