Ik ben een kind van deze tijd. Op maandag stap ik in de sneltrein van de werkweek met als tussenstation het weekend. Alles gaat gejaagd. Het liefst doe ik alles snel en zo efficiënt mogelijk. Een stortvloed aan informatie komt via allerlei kanalen over me heen, belangrijk of niet belangrijk. Mijn brein krijgt zoveel te verwerken dat het moeite heeft om daadwerkelijk te onthouden wat ik wíl onthouden.

Onrust

Tijdens mijn stille tijd merk ik dat ik nog steeds in die sneltrein zit. Zelfs als ik een uur de tijd neem en er écht voor ga zitten. Echt tot rust komen is een hele uitdaging. De dag begint al in de turbostand om iedereen op tijd op school te krijgen. Met een lange to-do lijst in mijn agenda, plof ik daarna eerst met een lekkere bak koffie aan de grote tafel met mijn stapel Bijbelstudiemateriaal. En als ik dan zit, dan bid ik. Dan lees ik. Dan schrijf ik. En toch…er is onrust in mij. Want meestal bid ik dwarrelwoorden. En vaak lees in de Bijbel, zoals ik álle informatie lees. Scannend, vluchtig. Schrijven gaat wel beter…dat helpt me concentreren en onthouden. Het geeft inzichten. Dwarsverbanden, mooie Bijbelteksten, mooie uitspraken. Mijn notitieboek raakt altijd snel vol. Maar als ik schrijf, dan vliegt de tijd. En opeens is daar het einde van mijn kostbare tijd. En daar is de onrust weer terug. En dat terwijl ik ook nog wilde danken en bidden.

Terwijl ik dankbaar ben voor de momenten met Gods Woord en de lessen die ik dan ontdek, groeit er ook een verlangen om te groeien en te zoeken naar manieren hoe ik bínnen de tijd die ik heb, toch meer verdieping en verbinding kan vinden. Om meer leren, maar vooral meer te luisteren. Aan de ene kant mijn hart te laten zien aan God, maar ook meer leren blikken in Gods hart. Om écht tot rust te komen. Zoals David schrijft: Immers is mijn ziel stil tot God; van Hem is mijn heil (Psalm 62:2). Een van mijn doelen aan het begin van dit nieuwe jaar is om dat meer te leren dit jaar. Wanneer je jezelf herkent, trek je dan met me op?

Lectio Divina

Toen ik me hierin ging verdiepen, kwam ik uit bij een 12^e eeuwse monnik, Guigo II de Kartuizer. Hij heeft hierin een heel praktische en Bijbelse methode, misschien heb je er al weleens van gehoord: Lectio Divina.

Even kort wat uitleg. Letterlijk betekent het goddelijke lezing. Je kunt het ook vertalen met ‘geestelijke lezing’ of ‘lezen met het hart’. Wij hebben geleerd om te lezen met het doel om zo snel mogelijk informatie en kennis te vergaren. Het gaat uit van ons verstand en is het gericht op ‘verklaren en begrijpen’. Deze manier van lezen is juist gericht op ontvangen en ontmoeten. Het is gericht op je hart. Wat wil God in deze tekst tegen mij zeggen? Dat vraagt om ‘vertraging’, om het ‘herkauwen’ van de tekst.

Deze manier van lezen werd door Guigo voorgesteld als een ladder met vier treden.
Trede 1: Lectio – het lezen en herlezen van de tekst.
Trede 2: Meditatio – het mediteren, de tekst woord voor woord laten inwerken op je gedachten, herinneringen en verlangens
Trede 3: Oratio – Het bidden, met God in gesprek gaan over de betekenis van de tekst voor jouw leven
Trede 4: Contemplatio – het aanschouwen, stil zijn in God aanwezigheid

Guigo legt het prachtig uit met woorden van de Heere Jezus uit de Bergrede in Mattheüs 7:7: ‘Bid, en u zal gegeven worden; zoek, en u zult vinden; klop, en er zal voor u opengedaan worden.’ Hij zegt ‘Zoek door te lezen, je zal vinden door het mediteren, klopt door te bidden en je wordt opengedaan door het contempleren.’ En met een ander beeld: ‘De lezing brengt als het ware vast voedsel in de mond, de meditatie kauwt en vermaalt het, het gebed verkrijgt er smaak van en de contemplatie is de zoetheid zelf die verblijdt en vitaliseert.’

Hoe dan?

Dat klinkt natuurlijk allemaal mooi. Maar hoe moet je dat dan praktisch vormgeven? Aan de hand van de vier stappen van lectio divina probeer ik je handvatten te geven die je kunt gebruiken tijdens je stille tijd. Dat betekent niet dat alles wat je deed nu opeens anders moet. Maar soms helpt het en is het verrijkend om iets anders te proberen, of gewoonten toe te voegen aan je eigen manier van Bijbellezen en gebed.

Voorbereiding
Probeer voordat je je Bijbel openslaat, eerst een rustige plek te zoeken. Met niet al teveel prikkels. In ieder geval een plek waar je niet te snel wordt afgeleid en waar je je kunt concentreren. Maak het jezelf daarin comfortabel, omdat je dan sneller ontspant en tot rust komt.

Wanneer je voelt dat je nog erg gejaagd bent en onrust in je lichaam hebt, is het goed om te proberen daar uit te komen. Dat kan voor iedereen iets anders zijn. Luister of zing een mooi, rustig lied of psalm. Of concentreer je even heel goed op je ademhaling en wacht tot je merkt dat je een rustige, gelijkmatige ademhaling hebt. Sommige mensen vinden het ook fijn om alle gedachten die nog rondspoken in je hoofd even van je af te schrijven.

Richt daarna een kort gebed tot God om rust en concentratie en om Zijn hulp, wijsheid en de leiding van de Heilige Geest. Een gebed waarin je vraagt om een ontmoeting met God in de wetenschap dat wanneer je de Bijbel opent, de Heere naar je toe komt en je opzoekt.

1. Lees een Bijbelgedeelte, liefst niet te lang. Lees bij voorkeur hardop en luister naar wat je hoort. Lees dit gedeelte nog een keer. Sta al lezend stil bij woorden of zinnen die je raken of bij je haken en schrijf dat eventueel op.
2. Herlees hetzelfde Bijbelgedeelte en wees weer stil. Kauw en herkauw. Láát je raken. Het is belangrijker dat het Woord iets met ons doet, dan dat wij iets met het Woord doen. ‘Merk op mijn ziel, wat antwoord God u geeft.’ Denk aan Maria. Alle woorden die ze hoorde van o.a. de herders, die bewaarde ze en ze overlegde die in haar hart (Lukas 2:19).

Je kunt jezelf hier vragen stellen:

• • Welke woorden of zinnen zijn me opgevallen? Hoe komt het dat ik hierbij blijf haken?
  • Wat roepen deze woorden of zinnen bij mij op?
  • Komen er naar aanleiding van deze tekst andere teksten bij je boven, of een lied, beeld of herinnering?
  • Op welke manier raakt dit gedeelte mijn eigen leven?
  • Welk licht laten ze daarop vallen?
  • Heeft de boodschap die deze tekst voor jou heeft ook bepaalde consequenties?

3. Verwoord in een gebed wat deze meditatie bij je opriep. Vertel de Heere álles wat er in je leeft. Stort uw hart uit voor Zijn aangezicht, God is voor ons een Toevlucht. (Psalm 62:9)4. Probeer te rusten in wat je net hebt ontdekt of bij God gebracht. Wees stil voor het aangezicht van God. De stilte is juist het moment waarin God wil spreken. Ik las ergens ‘Stil zijn is voor Hem als geestelijk knielen.’ Je verootmoedigen voor Hem, gehoorzamend aan Zijn eigen opdracht: ‘Wees stil en weet dat Ik God ben!’ De beste plek om bij God te zijn is in de stilte, omdat God Zich daarin wil laten horen. Denk maar aan Elia in 1 Koningen 19, waar God aan hem verscheen in het suizen van een zachte stilte. Er was veel natuurgeweld voordát het stil werd, maar God nam ruimte in de stilte om te spreken.

Verwerking
Het kan zijn dat het je helpt om op een creatieve manier te verwerken wat je hebt ontdekt of wat je hebt beleefd. Denk aan zingen, schilderen, tekenen, handletteren, gedichten schrijven. Dit vraagt natuurlijk meer tijd, maar wanneer je die hebt, is het wel heel mooi om mee af te sluiten.

Of je nu wel of niet gebruik gaat maken van deze methode… Ik wil je wel aansporen om écht stil te worden. Het is ook de Heere Zelf die je hiertoe oproept:

Want zo zegt de Heere HEERE, de Heilige van Israël: Door terugkeer en rust zou u verlost worden, in stilheid en vertrouwen zou uw sterkte zijn (Jesaja 30:15).

Ps. Vanwege twee binnengekomen reacties, volgt hier nog een kort naschrift. Het kan zijn dat deze blog de indruk wekt dat het volgen van de oosterse mystiek hier wordt gestimuleerd of aangeraden. Dit is zeker niet het geval. Daar ligt de nadruk op het loskomen van de ratio, het inkeren tot jezelf waarbij je eigen denken wordt stilgezet en de ziel met alle functies zich passief overgeeft aan een godservaring die door een meditatietechniek zou worden bereikt.

Ik ben me ervan bewust dat je bij een verkeerde manier van gebruiken van de Lectio Divina hier naar zou kunnen doorslaan. Maar om vanwege verkeerd gebruik van een methode dit helemaal af te schaffen, vind ik nogal ver gaand. Het is heel waardevol om in de gejaagdheid van ons bestaan rust te vinden. Niet door je helemaal in jezelf te keren, maar juist door het Woord in stilte te overdenken en te laten bezinken. Om het Woord zelf in haar zeggingskracht te laten werken. Dan gaat het hierbij gaat het niet om het loslaten van de ratio, maar dan gaat het erom dat je ernaar verlangt dat de Heilige Geest het Woord op hartsniveau laat doordringen.

Daarbij is de methode wat mij betreft ook al waardevol om het ‘in te voegen’ in je normale manier van Bijbelstudie doen. Bij het lezen en herlezen van de Bijbel kun je gewoon je naslagwerken erbij houden. Maar het gaat me er vooral om (en dat is waarvoor de Lectio Divina helpend kan zijn) dat het goed is om je bewust te zijn van de kracht die het Woord van God in zichzelf heeft, omdat het een kracht Gods tot zaligheid is. Ik moest denken aan een uitspraak die ik weleens hoorde: ‘Een duif gaat nooit op een rijdende auto zitten.’  Gods Geest werkt in de rust en de stilte!