Het is een onderwerp waar je misschien het liefst niet over nadenkt: een kindje verliezen. Je kunt proberen je er een voorstelling van te maken, maar als je het nooit hebt meegemaakt, weet je niet wat het is. Totdat het jezelf overkomt. Je wéét dat het kan gebeuren, maar hoopt en verwacht ergens niet dat het gaat gebeuren. En toch gebeurde het bij ons.

Bovenstaande is de ervaring van Brenda Sanderman (35). Bij Brenda en haar gezin is vorig jaar totaal onverwachts, na een voldragen zwangerschap, hun lieve dochtertje in de buik overleden. Hun grote uitzien veranderden in een ongelofelijk groot gemis.

Ik heb aan haar en aantal vragen gesteld waarop zij een antwoord heeft gegeven. Zij hoopt dat dit voor andere vrouwen erkenning zal geven en ook tot bemoediging mag zijn.

Hoe heb je het ervaren toen er zo plotseling rouw kwam in jullie gezin?

Afgelopen september zijn wij ons dochtertje verloren na een voldragen zwangerschap. Negen maanden hebben we samen als gezin toegeleefd naar het mooiste en wonderlijkste wat ons zou overkomen: de geboorte van ons vierde kindje en zusje! En dan staat van de één op andere dag je wereld ‘stil’: letterlijk en figuurlijk. Want stil… was het. Geen leven meer. Van het één op andere moment wordt je leven nooit meer zoals het was en had kunnen zijn. Van het één op andere moment ga je een ‘molen’ in, waar over je van tevoren nooit had kunnen denken.

Zelf ervaarde ik op het moment dat de verloskundige bevestigde dat ons dochtertje niet meer leefde een soort van shock… Het eerste wat ik dacht: hoe moet het met mijn man en de kinderen? Thuiskomend vond ik man en kinderen huilend, hulpeloos. Automatisch ging ik over in de ‘begeleidende’ rol als moeder. Achteraf weet ik dat ik in die shock zat die de verloskundige al eerlijk had benoemd toen ik het nieuws te horen kreeg. Want niet lang daarna dacht ik: hoe heb ik de eerste uren hierna zo kunnen handelen?

Toen ik ‘s avonds naar boven moest om naar bed te gaan durfde ik de trap niet op. Want dan kwam ik langs het kamertje waarin het ledikantje stond waarin ons meisje had kunnen liggen. Huilend, zodat ik haar kon voeden. Tevreden slapend, om zo geliefd te mogen worden. Wat werd het anders. Ik durf hier bijna geen woorden aan te geven. Eenmaal in bed kwam alle emotie er bij mij uit.

Lukte het om voor je gezin te zorgen?

Ik wist niet wat rouwen met je als mens kan doen: ik voelde me letterlijk lamgeslagen. Ik voelde zoveel verdriet dat mijn lichaam er letterlijk pijn van deed. Ik voelde me onbeschrijfelijk moe. Naast het intense gemis vond en vind ik het verdriet van de andere kinderen het ergste. Met de kinderen naar de begraafplaats gaan vond ik hartverscheurend, en nog, iedere keer als ik er kom.

Voor de kinderen en je man ‘ga je door’. Nadat de begrafenis geweest was begon niet veel later voor de kinderen de school weer. Tasjes moeten worden klaargemaakt, vrienden en vriendinnen komen langzaamaan weer spelen; je wilt er voor ze zijn. Ik heb het als meer dan een grote zegen ervaren dat we meer kinderen uit Gods hand hebben ontvangen. Ik had niet geweten hoe ik het zonder hen had moeten doen.

Iemand zei eens: het kan ook een valkuil zijn om je zo op de andere kinderen te storten, kom je wel voldoende toe aan je eigen verdriet? Die momenten zocht ik op als de kinderen naar school waren en ik alleen was. Of op die momenten dat ik samen met mijn man ’s avonds een rondje liep om onze hond uit te laten. Tegelijkertijd verstopte ik mijn verdriet niet en liet het toe als het kwam, ook al waren de kinderen erbij. Ze mogen je verdriet zien. Aan de andere kant probeerde ik dit wel te beperken. Ik vond het zelf als kind namelijk ook verschrikkelijk als ik één van mijn ouders zag huilen. Ik wilde als moeder er voor hen kunnen zijn.

Wat is belangrijk voor kinderen als ze te maken krijgen met rouw?

Met je kinderen praten, ze observeren en ze zoveel mogelijk in alles betrekken. Vanaf het moment dat we dit onvoorstelbare bericht hadden gekregen, hebben we ze gelijk overal bij betrokken. Zoals bijvoorbeeld bij het uitzoeken van het mandje waarin hun zusje zou komen te liggen, het grafsteentje enz. Later zei onze dochter dat ze het ‘zo fijn’ vond dat we dat gedaan hebben.

Praten is zo ontzettend belangrijk. Concreet: Vraag bijvoorbeeld wat ze gevoeld hebben vandaag en waarom. Vraag hoe hun dag was. Eén van onze kinderen kon dat veel minder. Zijn leeftijd stond hem hierin ‘in de weg’. Toen hij ’s nachts niet meer goed kon slapen hebben we meteen hulp gezocht. Via de huisarts konden we de volgende dag al bij een praktijkondersteuner terecht om spelenderwijs bij hem zijn emoties ‘boven water’ te krijgen. Daar heeft hij zoveel baat bij gehad. Na een aantal keren konden we merken dat hij anders met de situatie omging. Hij had meer rust als we bij het grafje waren bijvoorbeeld en sliep ‘s nachts steeds minder zonder te dromen.

Observeren is net zo belangrijk. Eén van onze kinderen vindt praten over zijn emoties moeilijk. We observeerden zoveel we konden, om zo te voorkomen, voor zover we dat konden, dat dit kind in een ‘gat’ zou vallen die we straks anders niet zouden zien aankomen. We benoemen dagelijks dat we er voor elk kind willen zijn zoveel we kunnen en dat niets ‘raar’ is om te vragen of zeggen.

Wat heb je nodig vanuit je omgeving en op welke manier(en) hebben jullie dat ervaren?

We zijn ontzettend gesteund door onze omgeving. Onze kinderen zijn meteen opgevangen door onze families van beide kanten toen bleek dat ik diezelfde dag in het ziekenhuis moest blijven. Ze konden daar logeren, zelfs aan kleding van de begrafenis was gedacht. Er werd voor ons gekookt, meegereden naar het ziekenhuis, het is teveel om op te noemen. En het allerbelangrijkste in dit alles was het gebed! Er is zoveel voor ons gebeden, soms voelde ik letterlijk de kracht hiervan. Dan dacht ik: ik weet dat er op dit moment voor ons gebeden wordt. Je voelt je dan zo gedragen!

Wat wil jij aan andere rouwende moeders doorgeven? Voor hen zelf en ten opzichte van hun kinderen?

Iedereen ervaart rouw op zijn/haar eigen manier; jouw manier van rouwen mag er zijn. Niets is goed of fout.

Sta ook in voor jezelf. Een valkuil voor mij is geweest dat ik het voor iedereen goed wilde doen. Daardoor heb ik een paar maanden lang twee á drie keer in de week bezoek gehad. En ik wilde niemand hierin tekort doen. Want dat deze mensen meeleefden deed zo ontzettend goed. Daar ben ik ze nog dankbaar voor! Maar soms dacht ik ’s morgens bij het opstaan: ‘Hoe zal ik het toch allemaal gaan doen vandaag?’ De maatschappelijk werkster zei dan: ‘Zeg mensen af, denk aan jezelf.’ Ik durfde dat niet, bang om mensen te kwetsen. Maar op een gegeven moment ben je ‘op’, en lukt het niet meer om steeds aan te staan. Ik weet zeker dat zij mij het niet kwalijk hadden genomen als ik hen die morgen had afgebeld en had gevraagd om een andere keer te komen.

Ten opzichte van de kinderen zou ik willen doorgeven: Het is een kracht die je krijgt om voor hen door te kunnen en moeten gaan. Probeer ze niet uit het oog te verliezen. Ook in hun jonge levens is zo’n groot gemis gekomen. Dat kunnen ze alleen niet dragen. Omarm ze met je liefde, laat ze voelen dat ze er met hun verdriet mogen zijn. Blijf praten en blijf observeren.

Ik zou tot slot alle rouwende moeders dit gedeelte van een gedicht mee willen geven. Wij kregen dit gedicht al een poos terug op een kaart:

‘Jezus weende’

‘Er zijn weinig woorden om te zeggen,
hoe wij je missen, allemaal.
Het diepst gevoel is moeilijk uit te leggen,
het hart spreekt een niet uit te spreken taal.

Er zijn weinig woorden om troost te brengen,
hier zwijgt mijn verstand, mijn mond staat stil.
Wie kan zijn leven met één dag verlengen?
Het is precies zolang als God het wil.

Ik weet het niet, ik kan het antwoord niet vinden,
van wat God met dit sterven heeft bedoeld.
Maar Jezus weende toen de vriend die Hij beminde, gestorven was,
Hij weet nu wat je voelt.’