Haar huiswerkagenda ligt opengeslagen op het bureau. Ze zucht. Wat is het veel vandaag! Eerst die enorme opdracht van Nederlands, dertig vragen… En dan straks nog de rep voor wiskunde; dat is oprecht haar beroerdste vak.
Ze pakt haar telefoon, maakt een foto van de Nederlandse opdracht en uploadt hem in ChatGPT. Binnen een paar seconden verschijnen de antwoorden. Snel opschrijven. Mooi, dan nu wiskunde. Niet te volgen dit. Weer opent ze ChatGPT, nu via aivoorleerlingen.nl: “Help, ik snap niets van de kwadratische vergelijkingen uit hoofdstuk 2 van Getal en ruimte.” Zo. Ze leest, typt wat, en ah, nu snapt ze het!
Terwijl ze verder ploetert, dwalen haar gedachten af. Die opmerking van Lieke vandaag op school … Was dat nou gemeend of sarcastisch? Weer opent ze ChatGPT en typt: “Mijn vriendin zei … Hoe moet ik hiermee omgaan?” Nu nog even een proeftoets genereren inclusief antwoorden en dan… chillen!
Herkenbaar?
In veel gezinnen wel. Zeker op het VO vinden onze jongeren gemakkelijk de weg naar ChatGPT en andere toepassingen van artificiële intelligentie (AI). Maar ook onze kinderen in de basisschoolleeftijd maken kennis met AI. Het zit bijvoorbeeld verstopt in digitale leeromgevingen zoals MOO (CoPilot) of in zoekmachines als Google. Hoe wenselijk is dat, en hoe ga je hier als ouder mee om?
Kansen, risico’s en een Bijbelse blik
Kijk nog eens naar die drie momenten aan het bureau. De vragen die dit meisje stelde, oftewel haar ‘prompts’ zoals we in AI-taal zeggen, leverden verschillende dingen op. Bij Nederlands leerde ze eigenlijk niets, want AI maakte het huiswerk gewoon voor haar. Bij wiskunde was het juist wél waardevol: ze kreeg uitleg op maat en had een aha-moment. Maar bij de vraag over Lieke wordt het spannend, want daar geeft AI antwoorden vanuit een seculier, liberaal wereldbeeld, en juist bij het sparren over kinderzorgen kan dat best precair zijn.
En dat is precies waar het om draait. AI biedt enorme kansen: niet alleen op individueel niveau (door de app ‘catechismustrainer’ die ik met AI bouwde, leert onze zoon zijn vragen gemakkelijker), maar ook bijvoorbeeld in de zorg. Tegelijkertijd kleven er gevaren aan, zoals de invloed op het brein bij verkeerd gebruik, of het effect op het milieu.
In de Bijbel is techniek, waar AI onder valt, niet per se verkeerd. In Genesis verschijnen al de eerste vakmensen en in de lijn van de Bijbel zit een ‘technologische’ ontwikkeling: van een tuin (het paradijs) naar een stad in Openbaring. Bij de toren van Babel zien we de keerzijde: mensen die door hun technische kunnen wilden zijn als God.
Daarom is de vraag met name: hoe gebruik je AI? En op wie of wat vertrouw je ten diepste?
In gesprek met je kind: ‘prompten als een P.R.O.’
Hoe help je je kind dan nadenken over AI-gebruik? Daar is een kapstok voor: ‘Prompten als een P.R.O.’ Het helpt je kind bezinnen, voordat het op ‘enter’ drukt. De drie letters staan voor drie vragen die je samen kunt doorlopen.
De P staat voor: is AI nu Passend? Niet elke vraag hoort thuis bij een computersysteem. Is dit niet meer een gebedszaak? Of is het verstandiger om het met je ouders te bespreken? Maar ook: is mijn prompt de belasting op het milieu waard?
R staat voor: houd ik de Regie? Dat gaat over eigenaarschap en zelfstandigheid. Is het nog wel míjn product? Regie houden betekent o.a. eerlijk zijn: wees ook transparant over AI, bijvoorbeeld bij AI-afbeeldingen of -video’s.
O staat voor: is de output Oké? AI ‘hallucinеert’ regelmatig, wat betekent dat het feiten verzint. Daarom moet je altijd checken of het antwoord klopt. Bij de ‘O’ let je ook op de geest in het antwoord: is dat Bijbelvast?
Wat kun je verder als ouder doen?
Ik zou zeggen: oefen zelf met ChatGPT, zodat je uit eigen ervaring weet hoe het werkt en waar de valkuilen zitten. Alleen dan kun je er echt goed met je kind over praten. Voer regelmatig het gesprek aan de hand van het P.R.O.-model, niet veroordelend maar nieuwsgierig. En leg, zeker aan jonge kinderen, uit dat AI indrukwekkend is maar geen mens met een ziel, geen God, slechts een model dat rekent met woorden.
Slotvraag: wat leert Psalm 8 je over AI?
