De vermoeidheid; ik lees ik in je ogen
zie het aan je houding, iets gebogen.
En toch, je bent er weer, staat klaar zoals elke dag
bereid om te geven, te delen; een knipoog een lach. 

We tellen af. Nog een week, een paar dagen, een dag. Tas, die wel een beetje aan vervanging toe is, op de rug. Kleinigheidje voor de leerkracht erin. Nog één morgen en dan begint de grote vakantie. Ze zijn eraan toe, zeggen we tegen elkaar. De laatste weken zijn soms pittig. De dagen zijn langer, de lontjes korter. 

En dat geldt niet alleen voor de leerlingen. Sommige ouders kijken ook reikhalzend uit naar de zomervakantie. Even geen school. Niet die stress ‘s morgens. Geen gedoe met vriendschappen die niet lekker lopen. Maar misschien ben je als ouder ook blij dat dit schooljaar erop zit. Dat je kind na de zomervakantie naar een andere leerkracht mag. 

Als leerkracht, teamleider en moeder zie ik twee kanten van het verhaal. 

Een heel schooljaar lang hebben we onze kinderen zo’n vijf uur per dag toevertrouwd aan een ander; de leerkracht die de verantwoordelijkheid voor het onderwijzen van onze kinderen overnam. En die verantwoordelijkheid kan zwaar wegen. Als leerkracht begin je met goede moed. En wil je niets liever dan dat alle leerlingen een fijn jaar bij jou in de groep hebben. Dat ze lekker in hun vel zitten en zo tot leren komen. Daar doe je het voor. En als dat niet je intentie is, moet je jezelf afvragen of het onderwijs wel een passende plek voor je is. Durf in dat opzicht ook eerlijk in de spiegel te kijken! 

Instrument 

Onderwijzen is iets bijzonders. Het lijkt zo eenvoudig; jij weet iets, legt het uit aan de leerlingen en zij weten het ook. Maar het is zoveel meer. Elke leerkracht weet dat het opbouwen van een band met de leerlingen een voorwaarde is om ook maar iets met een groep te bereiken. Je moet in staat zijn de groepssfeer te beïnvloeden, veiligheid te bieden, aandacht te hebben voor wat iedere leerling afzonderlijk nodig heeft en daarnaast probeer je zoveel mogelijk rekening te houden met de sterke en minder sterke kanten van elke leerling. En het beste instrument dat je daarvoor hebt? Dat is niet de methode, je kennis of didactische vaardigheden. Het beste instrument ben je zelf. Want je geeft les met jouw persoonlijkheid. En die zet je voor de volle honderd procent in. En dat maakt het zo’n mooi vak. Dat maakt dat je ‘nergens zoveel leert als in het onderwijs.’ Maar dat maakt je soms ook kwetsbaar. 

Je staat er met wie je bent
dat is je sterkste instrument.
Daar smeed je banden mee, leer je hen leven.
Dat is het beste wat je hebt te geven. 

Wat fijn als je kind het schooljaar vrolijk afsluit. Met een mooi rapport, een goed jaar achter de rug. Veel geleerd, ontwikkeld, sterker geworden. Dan heb je veel redenen tot dankbaarheid. Maar het kan ook zo anders zijn. Misschien valt het rapport tegen. Heb je gezien hoe je kind zijn best deed, maar hoe het niet lukte. Mogelijk waren er problemen vanwege de gezondheid. Of, zat je kind niet lekker in zijn vel. Waren er zorgen omtrent het gedrag. Wat kan het jou als moeder bezig houden.

Graag naar school

Een tijd lang hebben wij met één van onze meiden getobt omdat ze het heel moeilijk vond om ‘s morgens naar school te gaan. Elke morgen gaf dat spanning en strijd. Bij haar, maar zeker niet minder bij mij. Wat vond ik dat zwaar! Het deed me zo’n pijn om haar zo naar school te brengen. Het brak mijn hart, elke morgen weer. Nu mag het goed gaan. Ze is gegroeid, sterker geworden en heeft mij steeds minder nodig. En dat is een hele gezonde ontwikkeling. We zijn er heel blij mee. Waardoor het opeens beter gaat? Ik weet het niet eens precies. Waardoor het toen mis ging weet ik ook niet. Ik weet wel dat het me afhankelijk maakt, dat ik ‘s morgens vroeg de kracht van de Heere zo nodig had. En dat ik samen met haar er ook voor kon bidden. Al loste dat niet gelijk alles op, het gaf soms rust. 

Als leerkracht wil je niets liever dan dat al je leerlingen graag naar school komen. Ik ken geen leerkracht die dat verlangen niet heeft. Maar soms heb je een leerling bij wie dat niet lijkt te lukken. Voor wie school een struikelblok is, een opgave. Elke dag weer een ‘moeten’. Ik zie hem nog zitten, die jongen uit groep 8. Voor het gemak noem ik hem nu even Luca. Al die jarenlang was school voor hem een noodzakelijk kwaad. Hij kwam wel gewoon, moest natuurlijk ook. Maar hoe mijn duo-collega en ik ons best ook deden, voor geen enkel vak leek deze leerling enthousiast en gemotiveerd te krijgen. Behalve tijdens projectweek. Toen Luca een project toegewezen kreeg rond houtbewerking. Daarvan ging hij stralen. Uiteraard hebben we dat met beide handen aangegrepen en hem ook verder in het schooljaar kansen geboden om dat verder te ontwikkelen.

Maar het was niet genoeg. Want daarnaast was er altijd nog rekenen, taal, spelling, de zaakvakken. Er bleef voor hem zoveel over dat niet leuk was, dat het nooit compenseerde met wat hij wel graag deed. Toen hij uiteindelijk van school ging, hebben we, op aandringen van zijn ouders, een lager niveau geadviseerd, dan hij in werkelijkheid aankon. Zodat hij niet langer op het VO zou zitten dan noodzakelijk. Hoe het verder met hem is gegaan? Ik hoorde laatst dat hij elk vrij moment werkt in het bedrijf van zijn vader en dat hem dat prima afgaat. Ik geloof het gelijk. Ik had deze jongen heel graag iets anders gegund. Ten diepste, een andere vorm van onderwijs, waarbij hij zijn eigen leerroute kon samenstellen. Had hem dat verder gebracht? Wat als hij dan nooit voor taal en lezen koos? Ik weet het niet. Wat ik wel weet is dat ik die leerling dat schooljaar niet helemaal heb kunnen geven waar hij ten diepste om vroeg. En dat kan je aan het einde het schooljaar een gevoel van teleurstelling en zelfs falen geven.  

Je hebt oprecht je best gedaan
bent er vol voor gegaan.
Je gaf, hoeveel het ook vroeg.
Maar voor die ene leerling leek het toch niet genoeg. 

Verwachtingen

Inmiddels is de groepsindeling voor het nieuwe cursusjaar met de leerlingen gedeeld. En dat geeft verwachtingen. Sommigen gaan in de pauze al enthousiast met de nieuwe leerkracht praten. Anderen kijken nog even de kat uit de boom. Onze dochter zei gisteren nog dat ze ‘wel zin had in de zomervakantie, maar de meester zo ontzettend zal missen’. Ook als ouders krijg je de naam door van de leerkacht(en) voor komend schooljaar. En dat geeft misschien ook bepaalde verwachtingen. 

Je hoopt natuurlijk dat het klikt met deze leerkracht en jouw kind. Dat ze een mooi jaar tegemoet gaan. Misschien hoop je dat deze leerkracht de groep eens flink aan zal pakken. Of hen juist veel mooie, ontspannen momenten biedt. Je hoopt dat je kind gezien wordt en zal groeien op sociaal-emotioneel gebied en cognitief. Dat er een fijne sfeer in de groep zal zijn waar ieder kind zich in thuisvoelt. En, zeker niet het laatste; je hoopt dat deze leerkracht een heenwijzer mag zijn naar de Grote Meester. 

Ik denk dat het helemaal terecht is dat je bepaalde verwachtingen van een leerkracht hebt. Terecht, zij hebben immers ervoor geleerd. Zij zijn degenen met kennis en je mag verwachten een gedegen pedagogische achtergrond. En toch kan het zijn dat het niet lekker loopt. Dat je merkt dat je kind geen klik ervaart met de leerkracht. Wat dan? 

Even terug naar Luca. Natuurlijk spraken we de ouders hierover. Ze herkenden en erkenden het probleem. Het mooie was, dat ze onze inspanningen zagen en waardeerden. We vonden elkaar, omdat we allemaal het beste zochten voor Luca. Maar we erkenden ook allemaal dat het niet genoeg was. Ja, het was lastig. En we zagen hem eronder lijden. Maar ouders en wij realiseerden ons dat we deden wat er konden. En dat dit de weg was die Luca moest gaan. En zo kwamen we dus gezamenlijk tot dat advies voor het VO. En aan het einde van het jaar, begrepen we dat dit voor nu genoeg was. 

Wat kunnen we als ouders  soms (hoge) verwachtingen hebben van de leerkracht. Ja, leerkrachten kunnen veel. Ja, ze hebben vaak goede ideeën en gaan heel ver om gepaste mogelijkheden te zoeken om die ene leerling te helpen. Maar soms is het niet genoeg. En dat is voor zowel ouders als leerkrachten moeilijk. En toch; wat is het dan helpend om elkaar in de ogen te blijven kijken en daarin te zien en te proeven dat we ons best blijven doen. Dat ouders erop kunnen rekenen dat de leerkrachten geven wat we hebben. En wat is het fijn en goed om dan van ouders de erkenning te krijgen dat ze dat ook zien en waarderen. Ook als we merken dat het uiteindelijk niet genoeg was.   

Klik

Laatst had ik het hier met een vriendin over, die een mooie nuance aanbracht, vond ik. Ze vroeg zich hardop af of wij als ouders er nog wel mee kunnen dealen dat het soms niet klikt tussen ons kind en de leerkracht. En dat het dan voor ons kind misschien geen supermooi schooljaar zal zijn, maar wel een levensles kan bieden? We hopen dat onze kinderen goed functioneren in de maatschappij. Ook daar moeten ze leren omgaan met mensen met wie ze geen geweldige klik hebben. Zullen ze moeilijkheden moeten overwinnen. En soms worden deze lessen al vroeg geleerd. 

Ik wil nu voorzichtig zijn. Ik wil hiermee ook niet zeggen dat je als ouders, wanneer je ziet dat je kind lijdt, alles over je kant moet laten gaan. Zeker niet. Trek aan de bel als het nodig is. Je mag verwachtingen hebben, en zeker actie ondernemen als je ziet dat het niet lekker loopt. Maar ben je bereid om dan eerlijk in gesprek te gaan met de leerkracht? Dus niet op het plein over die leerkracht te praten met anderen, maar zelf naar de leerkracht toe te stappen en een gesprek aan te vragen? Om te proeven waar het hart van deze leerkracht ligt? En hopelijk te merken dat het net zo zijn/haar verlangen is om het beste voor jouw kind te zoeken? Dan kunnen we elkaar vinden! En voor de leerkrachten kan het ook een moment zijn van feedback. Laten we daar ook voor open staan! En er ons voordeel mee doen. 

Dat zijn de meest mooie gesprekken. Als ouders eerlijk durven zeggen dat ze zelf ook struggelen in de opvoeding. Dat ze zelf ook regelmatig met de handen in het haar zitten. En dan is het zaak om als leerkracht eveneens eerlijk te zijn! En toe te geven dat het zwaar is. Dan kunnen we elkaar vinden en zoeken naar het beste voor dit kind.    

Echt, het was geen onwil, je was bereid alles te doen.
Gesprekken, begeleiding, adviezen
je pakte het met beide handen aan.
Maar iedereen bleef uiteindelijk langs de zijlijn staan
en het uitvoeren in de groep
moest wel door jou worden gedaan.
Is er iemand die het ziet,
je vragen en worstelen, je tranen, verdriet?

Grondpersoneel

Als leerkracht heb je veel ballen hoog te houden. Naast die ene zorgleerling heb je er ongetwijfeld nog een aantal die meer aandacht vragen. En dan kan het zijn dat je op een gegeven moment concludeert dat je niet meer kunt doen dan roeien met de riemen die je hebt. Het kan een gevoel van onmacht geven als je voelt dat er meer van je gevraagd wordt, dan je kunt geven. Daarover wil ik toch iets meegeven. Veel leerkrachten zullen hun werk doen met hun hart. Ervaren het als een roeping om de leerlingen meer mee te geven dan alleen de vaardigheden voor dit leven. Je mag een gids zijn, een stukje met hen meelopen en hen heenwijzen naar het Ene Nodige. Je mag hen aan de voeten van de Heere Jezus brengen. In die zin, heb je als leerkracht een roeping. Je mag een klein beetje mee bouwen aan het Koninkrijk van God. 

En tegelijk, ben je maar een klein, nietig mens. Met je tekorten en gebreken. Je hebt misschien dit schooljaar thuis te worstelen gehad met allerlei zaken die je toch meeneemt naar je werk, of je wilt of niet. En soms is je lontje wat korter en merk je dat gelijk in de groep. Je bent wellicht een keer uit je slof geschoten, waarbij je niet meer zo professioneel handelde als je wel had moeten doen. Je bent tekortgeschoten in het vertellen over Wie de Heere wil zijn, juist ook voor kinderen. Je had ze zo graag nog meer mee willen geven. Maar het was op. 

De laatste tijd moet ik nogal eens denken aan een uitspraak van Corrie ten Boom: ‘God is goed. Maar ‘t is tobben met Zijn grondpersoneel.’

Is dat niet herkenbaar? Ik hoop van harte dat je geloven mag dat de Heere je Opdrachtgever is, maar aan het einde van het schooljaar moet je soms belijden dat het tobben was. En tegelijk, meer dat je te geven had, kon je niet doen. 

Ook als ouders herkenbaar, toch? Grondpersoneel, de Handen van God volgens Luther. Maar als je terugkijkt, naar een dag, een week, een schooljaar, wat een tekorten! 

Maar als we nu als leerkracht en ouders nu samen mogen belijden dat we slechts grondpersoneel zijn, dan mogen we ook vasthouden aan dat God goed is. En dat Hij ondanks onze tekorten toch Zijn Koninkrijk wil bouwen. 

Dat geeft verwachting voor deze laatste schoolweken, voor een nieuw schooljaar. 

Dan mogen we voor nu even loslaten. Als ouders mag je school even laten voor wat het is. Als leerkracht geef je de leerlingen over aan de volgende collega. 

Vertrouwend dat als wij loslaten, Hij vasthoudt. 

Voor de laatste keer zie ik je in de deuropening staan
het is tijd,
Je mag ze laten gaan.
Je kijkt ze door de gang.
En je gebed reist met hen mee:
‘Houd U ze vast, als ik ze los moet laten
en laat ze nooit van U vervreemden,
nooit hun leven lang!’

Je hebt gedaan wat Hij van je vroeg,
en dat lieve leerkracht en ouders
is genoeg.